ممنوعیت صادرات ترافل هم جلوی آسیب به طبیعت را نگرفت
قارچ ترافل با برخی از گونه‌های جنگلی هم زیست بوده و در عمق حدود ۳۰ سانتیمتری از سطح خاک و در مجاورت ریشه این درختان رشد می‌کند. این قارچ که به آن دنبلان نیز گفته می‌شود، به رنگ‌های خاکستری، سفید، قهوه‌ای، قرمز تیره، بنفش و سیاه در طبیعت وجود دارد.
یکی از خواستگاه‌های اصلی قارچ ترافل سیاه در کشور ما، جنگل‌های استان گلستان به‌ویژه مناطق شرقی این استان است که با توجه به هجوم سودجویان برای برداشت این قارچ، آسیبی زیادی به طبیعت وارد می‌شود.
در کشورهای اروپایی برای برداشت این قارچ از سگ‌های پرورش داده شده کمک می‌گیرند و برداشت قارچ با کمترین آسیب به درخت انجام می‌شود ولی در کشور ما مردم با استفاده از تیشه، چندین سانتیمتر از سطح خاک در اطراف درخت را می‌کنند و قارچ را برداشت می‌کنند. این نوع برداشت به درخت آسیب‌زده و در فرایند رشد آن تأثیرگذار است.
وسعت زیاد آسیب به طبیعت موجب شده مسئولان تدابیری را برای محدود کردن برداشت این قارچ اتخاذ کنند. یکی از این اقدامات ممنوعیت صادرات قارچ ترافل بود که شواهد نشان می‌دهد این کار مؤثر نبوده و صادرات این قارچ با توجه به قیمت جذاب آن به‌صورت قاچاق انجام می‌گیرد.
با توجه به افزایش تصاعدی رغبت به برداشت این قارچ در بین مردم و کارساز نبودن محدودیت صادراتی می‌بایست برای مدیریت و حفظ طبیعت ارزشمند جنگل‌های هیرکانی اقدامات دیگری را در دستور کار قرار داد. راهی که کشورهای اروپایی دنبال کردند پرورش نهال‌های بارور شده ترافل بود که آن را در سطح عرصه‌های جنگلی و باغی انجام داده‌اند. به‌تازگی محققان یکی از شرکت‌های فناور در مرکز تحقیقات کشاورزی استان گلستان برای نخستین بار در کشور موفق به تولید نهال بارور شده ترافل در برخی از گونه‌های درختان شدند.
پژوهشگر گلستانی در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: از سال ۹۴ با کمک همکارانم بر روی ترکیبات قارچ‌های مختلف در کشور آزمایش انجام می‌دهیم. بعد از شناسایی قارچ ترافل سیاه در استان گلستان، بررسی ترکیب این قارچ را در دستور کار قرار دادیم و دیدیم که مواد مؤثره قارچ ترافل این استان با قارچ فرانسوی و ایتالیایی تقریباً یکی است.
مظاهر جعفرنیا بیان کرد: با توجه به اینکه در کشور ما کسی موفق به تولید نهال بارور شده ترافل نشده بود، تصمیم گرفتیم با کمک متخصصان حوزه جنگلداری و جنگل‌کاری، کشاورزی و باغبانی در مسیر تولید نهال بارور شده با اسپور قارچ ترافل در درختان بلوط، کاج و فندق گام برداریم. قبلاً در کشورهای تلاش‌هایی برای پرورش این نهال‌ها انجام گرفته بود اما با توجه به پیچیدگی این کار، کسی موفق به تولید آن نشده بود.
وی با اشاره به اینکه بعد از دو سال مطالعات میدانی از سال ۹۶ فرایند تولید نهال را آغاز کردیم، گفت: بعد از شکست‌هایی که در این راه داشتیم، در سال ۹۷ موفق شدیم ۲۰۰ نهال بارور شده ترافل بلوط را تولید کنیم. نهال بارور شده در صورت مهیا بودن شرایط آب‌وهوایی از سال پنجم به بعد کم‌کم شروع به باردهی می‌کند و در صورت برداشت اصولی، تا ۴۰ سال نیز باردهی خواهد داشت. اوج باردهی از سال دهم به بعد است. میزان برداشت قارچ در هر هکتار نیز بین ۱۰۰ تا ۲۵۰ کیلوگرم است.
وی با اشاره به اینکه مطالعات بر روی نهال فندق و کاج نیز انجام شده است، گفت: در حال حاضر ۳ هزار نهال بارور شده بلوط و ۵۰۰ نهال فندق و ۴ هزار نهال کاج تولیدشده است. تست نهایی بلوط و فندق انجام شده و مورد تایید موسسه تحقیقات جنگل‌های کشور قرار گرفته است. تست نهال‌های کاج نیز در حال نهایی شدن است.
این پژوهشگر با بیان اینکه از سال بعد به دنبال تولید انبوه نهال فندق خواهیم بود، گفت: با کشت این نهال کشاورزان هم می‌توانند فندق برداشت کنند و هم بعد از ۳ تا ۴ سال برداشت قارچ ترافل را نیز آغاز کنند. در صورت رعایت اصول باغداری می‌توان تا ۳۰ سال قارچ از مزرعه برداشت کرد. بر اساس تجارب جهانی می‌توان در باغات فندق به این روش در هر هکتار بین ۲۵ تا ۱۰۰ کیلوگرم ترافل برداشت کرد.
جعفرنیا خاطرنشان کرد: اگر شرایط برای ما فراهم شود و حمایت‌های لازم صورت گیرد، توانایی تولید یک میلیون نهال بارور شده ترافل را در سال داریم. ما کار تولید را انجام دادیم و ادامه کار و توسعه و حمایت از آن بر عهده سازمان‌های مربوطه در این بخش است. علاوه بر این سگ‌هایی را آموزش داده‌ایم تا در زمان برداشت بتوان از آنها استفاده کرد.
وی با اشاره به اینکه در حال حاضر کشورهای دیگر قارچ ترافل را به‌صورت خام از ما خریداری می‌کنند، گفت: توانایی فراوری قارچ را داریم و این کار ارزآوری بیشتری برای کشور به همراه دارد.
این پژوهشگر خاطرنشان کرد: کیفیت و ترکیبات قارچ در این نهال‌ها هیچ فرقی با نمونه‌های طبیعی ندارد. مناسبت‌ترین وزن برای برداشت ترافل حداقل ۱۰۰ گرم است.
وی با اشاره به اینکه جزو ۱۰ کشور با دانش تولید نهال بارور شده ترافل هستیم، گفت: می‌توان این نهال‌ها را به کشورهای همسایه که دارای آب‌وهوای مشابه ما هستند نیز صادر کنیم.
جعفرنیا با بیان اینکه این قارچ به اکسیر جوانی معروف است، گفت: با مصرف این قارچ سلول‌های جوانی بیشتر تکثیر شده و جلوی پیر شدن سلول‌ها را می‌گیرد. همچنین تاثرگذاری آن در جلوگیری از رشد تومورهای سرطانی به اثبات رسیده است.
وی، احیا و توسعه جنگل‌های کشور، ایجاد جنگل‌های اقتصادی، درآمدزایی روستاییان و جوامع محلی، ارزآوری برای کشور، ترسیب کربن، حفظ این گونه ارزشمند و پایداری اکوسیستم را می‌توان از جمله اهداف توسعه نهال‌های بارور شده ترافل برشمرد.
این پژوهشگر با اشاره به اینکه قارچ ترافل باعث رشد سریع‌تر درخت می‌شود، گفت: نهال‌های بارور شده با ترافل نسبت به بیماری‌ها و خشکی مقاوم‌تر هستند.
جعفرنیا با اشاره به اینکه ترافل یکی از گران‌ترین قارچ‌های جهان است و به‌عنوان الماس آشپزخانه شناخته می‌شود، گفت: ترافل با توجه به عطر و بوی خاص خود، در آشپزخانه‌ها و رستوران‌های گران‌قیمت به‌عنوان طعم‌دهنده مورد استفاده قرار می‌گیرد. علاوه بر این از ترافل در صنایع غذایی و دارویی نیز استفاده می‌شود.
وی با بیان اینکه در صورت حمایت و توسعه کشت این نوع نهال‌ها، انقلابی در کشاورزی و منابع طبیعی رخ خواهد داد. برداشت قارچ ترافل می‌تواند منبع درآمد خیلی خوبی برای مردم حاشیه جنگل‌ها باشد و همین امر رغبت سودجویان به قاچاق چوب را کم می‌کند و حتی به دنبال پرورش درخت برای برداشت ترافل می‌روند.
این پژوهشگر با اشاره به ارائه طرح‌هایی برای کشت این نهال‌ها، گفت: سیل‌های اخیر هزاران میلیارد تومان به استان گلستان خسارت وارد کرد. با اختصاص بودجه‌ای بسیار کمتر می‌توان به تولید این نوع نهال‌ها کمک کرد و آنها را در اراضی شیب‌دار که محل شکل‌گیری سیلاب‌ها هستند، کشت کرد. با این کار هم خاک حفظ و سیلاب مدیریت شده و هم به اقتصاد کشاورز کمک می‌کنیم.
جعفرنیا ادامه داد: با توجه به اینکه فندق یکی از گونه‌های مهم باغی و سازگار با شرایط استان است، در صورت حمایت با تولید نهال‌های فندق بارور شده ترافل طی دو برنامه ساله می‌توان اراضی شیب‌دار استان را به این باغات فندق تبدیل کرد.
وی با اشاره به اینکه نفع کاری که ما انجام دادیم را آیندگان خواهند برد، گفت: خیران نیز می‌توانند با ورود به این بخش و تهیه نهال‌ها برای مردم، در این کار پسندیده مشارکت داشته باشند. یک درخت ۱۰۰۰ سال باقی می‌ماند و مردم، محیط زیست و کره زمین از فواید آن بهره‌مند می‌شوند.
معاون فنی و آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری گلستان نیز در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: در گذشته قارچ ترافل حتی نزد کارشناسان منابع طبیعی زیاد شناخته شده نبود. در چند سال اخیر با توجه به رغبت کشورهای اروپایی به مصرف و خرید این قارچ، خرید این قارچ از برخی کشورها از جمله ایران، ترکیه و شرق اروپا مورد توجه قرار گرفت.
عبدالرحیم لطفی بیان کرد: در ابتدا آموزش‌های موردنیاز برای برداشت قارچ ترافل توسط صادرکنندگان این قارچ به اهالی بومی شرق استان گلستان داده شد و برداشت آن انجام می‌گرفت. در آن زمان با توجه قیمت پایین، تعداد کم این افراد و وسعت کمی که برداشت قارچ در آن صورت می‌گرفت، آسیب زیادی به طبیعت وارد نمی‌شد اما با افزایش قیمت قارچ ترافل، تعداد افرادی که رغبت به برداشت این قارچ پیدا کردند، به شکل تصاعدی زیاد شد به‌طوری‌که الان بین ۶ تا ۷ هزار نفر از جوامع محلی و روستایی مشغول به برداشت این قارچ هستند.
وی خاطرنشان کرد: در سال ۹۶ ساماندهی افراد در دستور کار قرار گرفت و در این راستا طرح پایلوتی در سطح حدود ۲۰ هزار هکتار در جنگل‌های گالیکش تهیه و بعد از تصویب در استان و کشور، به مزایده گذاشته شد. در قالب این طرح به ۵۰۰ نفر نحوه صحیح برداشت قارچ آموزش داده شد. البته اصول مناسب برای برداشت قارچ استفاده از سگ‌ها آموزش دیده است که با توجه به عدم وجود این سگ‌ها در کشور ما، آموزش به شکلی بود که کمترین آسیب به طبیعت وارد شود.
معاون فنی اداره کل منابع طبیعی گلستان با اشاره به اینکه آموزش ۳۰ نفر از خریداران قارچ نیز صورت گرفته بود، افزود: به این افراد نوع مناسبت قارچ برای خرید آموزش داده شد. علاوه بر این به آنها گفته شد که قارچ را از افراد غیرمجاز خریداری نکنند.
لطفی با بیان اینکه این افراد در مدت سه ماه، ۱۱ تن و ۸۰۰ کیلوگرم ترافل برداشت کردند، گفت: بر اساس طرح حدود ۷۰۰ میلیون تومان عوارض به حساب دولت واریز و جنگل‌کاری در سطح ۸۰ هکتار توسط مجری انجام گرفت.
وی با اشاره به اینکه این طرح دیگر ادامه پیدا نکرد، یادآور شد: اگر طرح ادامه پیدا می‌کرد و از سگ برای برداشت قارچ استفاده می‌شد، می‌توانستیم سالانه بین ۷۰ تا ۸۰ تن ترافل را به شکل اصولی از سطح جنگل‌های استان برداشت کنیم.
معاون فنی و آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی گلستان در خصوص علت این امر، گفت: هجمه سودجویان در این بخش که حتی حاضر به پرداخت عوارض صادراتی نبودند و آسیبی که به طبیعت وارد می‌شد، باعث شد که سازمان جنگل‌ها و مراتع کشور صادرات این قارچ را ممنوع اعلام کند و عملاً دیگر نمی‌شد این طرح را اجرا کرد.
لطفی در ادامه با اشاره به حمایت‌های این اداره کل از بحث پرورش نهال بارور شده ترافل، خاطرنشان کرد: یکی از پژوهشگران در استان که کارهایی را برای پرورش نهال بارور شده ترافل آغاز کرده بود را برای سپری کردن دوره آموزشی به ترکیه اعزام کردیم. در حال حاضر موفق شدیم در استان روی نهال بلوط و فندق این خاصیت را استقرار دهیم. بررسی‌ها بر روی نهال کاج و زیتون نیز در حال انجام است.
وی با اشاره به اینکه اگر در این طرح موفق شویم تحولی در باغداری ما ایجاد خواهد شد، اظهار کرد: همزمان که از میوه این درختان مورد استفاده قرار می‌گیرد، می‌توان سالانه ۱۵۰ تا ۲۰۰ کیلوگرم قارچ ترافل را در هر هکتار برداشت کرد.
معاون فنی و آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی گلستان در ادامه با اشاره به اینکه برداشت این قارچ در گلستان از اواسط زمستان شروع و تا اواسط تابستان ادامه پیدا می‌کند، گفت: ممنوعیت صادرات این قارچ باعث نشده که مشکل برداشت این قارچ و آسیب به جنگل کم شود. شاهدیم که این قارچ از مبادی غیررسمی از کشور خارج می‌شود.
وی تصریح کرد: دستگاه قضایی برخورد لازم را با کسانی که اقدام به برداشت قارچ و آسیب به منابع طبیعی می‌کنند، ندارد.
لطفی با بیان اینکه بهتر است صادرات این قارچ از ممنوعیت خارج شود، گفت: به‌جای ممنوعیت می‌توان بر روی آموزش و فرهنگ‌سازی کار کرد. در برخی از کشورهای اروپایی عده‌ای به شکل اصولی، بدون اینکه به طبیعت آسیب وارد کنند، حدود ۱۰۰ سال این قارچ را برداشت می‌کنند. حتی برخی از جنگل‌کاری‌های جدید در این کشورها به‌منظور برداشت ترافل انجام می‌گیرد.
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی پسین هرمزگان به نقل از ایسنا، نیاز است که مسئولان مربوطه دستورالعمل و سازوکار مناسبی را برای بهره‌برداری اصولی قارچ ترافل در نظر بگیرد و ممنوعیت، صورت مسئله را پاک کردن است.
انتهای پیام