اما و اگرهای آموزش مجازی
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی پسین هرمزگان به نقل از خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از یزد، در نظام آموزشی کشور آموزش مجازی از زمان شیوع بیماری کرونا گسترش دو چندانی یافته است. استفاده از گوشی همراه که تا پیش از این برای دانش آموزان محدودیت و ممنوعیت داشت، اکنون جزء لاینفک نظام آموزشی شده و این مهم نگرانی‌هایی را برای بسیاری از خانواده‌هایی که فرزند محصل دارند به وجود آورده است.
زارع زاده مادر کارمند‌ی که دو فرزند محصل دارد، با اشاره به تداخل ساعت کاری خود و ساعت آموزشی فرزندانش گفت: حضور در محل کار همزمان با آموزش مجازی فرزندان، مانع از بودن در کنار آن‌ها و کنترلشان می‌شود. با وجود آگاهی‌های داده شده در زمینه استفاده از موبایل و دنیای مجازی به فرزندان، نگرانی از انحراف آن‌ها در تمام ساعات کاری، ذهن یک مادر کارمند را به خود مشغول می‌کند.
سپنداری مادر دیگری که سواد رسانه‌ای چندانی ندارد، نگرانی خود را چنین ابراز می‌کند: نامشخص بودن نتیجه این نوع آموزش و شیطنت‌های دانش آموزان، ذهنیت والدینی را که با فضای مجازی آشنایی کامل ندارند، بیش از پیش مشغول می‌کند. او که به علت پایین بودن آگاهی خود، پیش از این اجازه استفاده از گوشی همراه را به فرزندش نمی‌داد، اکنون با اجباری شدن آموزش مجازی بسیار نگران است.
آیا آموزش مجازی کیفیت آموزش حضوری را دارد؟سعیده بهادر زاده معاون آموزش ابتدایی اداره کل آموزش و پرورش استان یزد در گفت و گو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از یزد، درباره کیفیت آموزش‌های مجازی گفت: مسلم است که کیفیت این نوع از آموزش مانند آموزش‌های حضوری نیست. زیرا آموزش حضوری و تعاملی در یادگیری بسیار مهم است. باید توجه داشت که دانش آموزان از لحاظ شیوه‌های یادگیری متفاوت بوده، بعضی دیداری، بعضی شنیداری و بعضی شیوه یادگیری دست ورزی دارند. یادگیری برخی از دانش آموزان از طریق ارتباط مستقیم و لمس کردن موارد آموزشی امکان پذیراست.
او افزود: دانش آموزان در دوره دبستان در مرحله عملیات عینی هستند و هرچه آموزش برای آن‌ها ملموس‌تر و عینی‌تر باشد، یادگیری بهتر است. به ویژه باید توجه داشت که آموزش صد در صد مجازی برای پایه اول نگران کننده است. این نگرانی از یک سو مربوط به یادگیری حروف، نحوه صحیح به دست گرفتن قلم و شیوه صحیح نگارش حروف است که تعامل و ارتباط مستقیم معلم و دانش آموز را می‌طلبد. از سوی دیگر بحث برقراری روابط عاطفی است، زیرا دانش آموزان در سنین دبستان بسیار نیازمند اینگونه روابط با معلمان خود هستند.
معاون آموزش ابتدایی اداره کل آموزش و پروش استان اظهار داشت: اگر آموزش‌ها صرفا مجازی باشد و تعامل و شناختی صورت نگیرد، سطح کیفیت آن‌ها از آموزش‌های تلویزیونی نیز پایین‌تر می‌آید. او تاکید کرد این تعامل صرفا از طریق شنیدن صدای معلم برقرار نمی‌شود. علاوه براین باید توجه داشت در دوره ابتدایی ارزشیابی دانش آموزان به صورت توصیفی انجام شده و باید حتما معلم نسبت به دانش آموزان به صورت حضوری شناخت پیدا کند.
بهادرزاده ادامه داد: با وجود همه مسائل، به دلیل اولویت داشتن سلامت دانش آموزان از نظر جسمی و روحی و احترام به نظرات والدین، آموزش مجازی برای تمامی پایه‌ها در اولویت قرار دارد. اما لازم است امکان حضور دانش آموزان در مدرسه برای بعضی از روز‌های هفته فراهم شود. برای تحقق این مهم مقرر شد دانش آموزان گروه بندی شده و براساس برنامه ریزی مدارس در روز‌های خاصی برای رفع اشکال و برقراری ارتباط با معلم در مدرسه حاضر شوند.
ضرورت همراهی والدین با اولیای مدرسه در پیشبرد امر آموزشمعاون آموزش ابتدایی اداره کل آموزش و پرورش استان یزد با اشاره به این مطلب که خانواده، مربی و دانش آموز سه ضلع مثلثی هستند که در شرایط کنونی تعامل و همکاری آن‌ها با یکدیگر بیش از پیش اهمیت دارد، گفت: چنانچه والدین با نظام آموزشی همراهی کنند می‌توان برای پیشبرد برنامه‌های آموزشی به بهترین نحو برنامه ریزی کرد.
او با تاکید بر این مطلب که یادگیری به صورت خود آموز در دانش آموزان مقطع ابتدایی کمتر بازدهی دارد افزود: باید تدابیری اندیشیده شود که امکان حضور دانش آموزان درمدرسه به صورت هفته‌ای یک یا دو مرتبه فراهم شود.
بهادر زاده با اشاره به نقش مهم خانواده‌ها در آموزش و رعایت موارد بهداشتی از سوی دانش آموزان ادامه داد: هفت ماه است که از شیوع بیماری در سراسر کشور گذشته و شهروندان با شرایط بیماری و ضرورت رعایت نکات بهداشتی به خوبی آشنا هستند؛ بنابراین رعایت نکردن این نکات در مدرسه دال بر قصور نظام آموزشی نیست. بلکه خانواده و والدین موظفند بیش از پیش بر ضرورت رعایت بهداشت به فرزندان خود تذکر دهند.
توصیه‌های بهداشتی نظام آموزشی برای حضور دانش آموزان در مدرسهمعاون آموزش ابتدایی آموزش و پرورش استان یزد افزود: ضروری است دانش آموزان ملزومات بهداشتی مانند ماسک اضافه، الکل و دستکش به همراه داشته و قبل از حضور در مدرسه، سلامت دانش آموزان از طریق درمانگاه‌های محل سکونت آن‌ها تایید شود. چنانچه یکی از اعضای خانواده بیمار باشد، دانش آموز ناقل محسوب شده و باید از حضور او در مدرسه ممانعت شود. والدین نیز باید توجه داشته باشند که از تجمع در مدرسه به هنگام ایاب و ذهاب دانش آموزان خودداری کرده و در فضای باز خارج از مدرسه منتظر خروج آن‌ها باشند.
این مقام مسئول اظهار داشت: معلمان نیز موظفند در ابتدای هر کلاس نکات بهداشتی را به دانش آموزان تذکر دهند. علاوه بر آن کلیپ‌های بسیار جذابی نیز برای آموزش نکات بهداشتی در اختیار دانش آموزان قرار می‌گیرد.
بهادر زاده با تقدیر از مدیران مدارس که در این شرایط برای مدیریت بحران به خوبی همکاری می‌کنند افزود: به خدمتگزاران مدارس نیز آموزش‌های لازم در زمینه رعایت نکات بهداشتی ارائه شده است.
در آموزش مجازی، تربیت چه جایگاهی دارد؟معاون آموزش ابتدایی اداره کل آموزش و پرورش استان یزد در پاسخ به این سوال گفت: با مجازی شدن فرآیند آموزشی، فعالیت‌های پرورشی مدارس تعطیل نشده و ادامه دارد. بسیاری از مربیان پرورشی نیز به صورت مجازی فعالیت داشته و در حوزه کاری خود فایل‌های مخصوصی تهیه و در اختیار دانش آموزان قرار می‌دهند. همچنین فعالیت‌های ورزشی و بازی‌هایی برای اجرا در منزل طراحی شده و به دانش آموزان آموزش داده می‌شود.
سعیده بهادر زاده معاون آموزش ابتدایی اداره کل آموزش و پرورش استان یزد اظهار داشت: به منظور کاهش آسیب‌های استفاده از فضای مجازی تدابیر مختلفی در نظر گرفته شده است از جمله اینکه به منظور حفظ سلامتی دانش آموزان و جلوگیری از آسیب‌های چشمی و خستگی آن‌ها ساعت‌های آموزشی کوتاه و به ۲۵ تا ۳۵ دقیقه کاهش یافته است.
او ادامه داد: برنامه آموزشی شبکه شاد حدود ۲ ساعت در نظر گرفته شده و برای حضور والدین در کنار فرزندان به ویژه والدین کارمند و کنترل والدین بر استفاده دانش آموزان از فضای مجازی، آموزش‌های این شبکه به بعد از ظهر تغییر زمان یافته است.
او افزود: سراسر استان تحت پوشش صدا و سیما قرار دارد و تلویزیون نیز برنامه‌های آموزشی مفیدی ارائه می‌دهد. در مناطق محروم نیز طرح صدای معلم برای ارائه آموزش‌ها و رفع اشکالات دانش آموزان به صورت صوتی درنظر گرفته شده است.
این مقام مسئول مهمترین راهکار برای کاهش آسیب های آموزش مجازی را آموزش تلفیقی دانسته و تصریح می کند: پارسال با شیوع بیماری ۸۰ درصد از آموزش‌ها به صورت حضوری و تنها ۲۰ درصد از دروس به صورت مجازی آموزش داده شد. با این حال بر اساس بررسی‌های انجام شده و آماری که سازمان یونسکو ارائه کرد، افت تحصیلی دانش آموزان قابل توجه بود.
مسلم است که در سال جاری چنانچه صد در صد دروس به صورت مجازی ارائه شود، مشکلات بیشتری را به دنبال دارد. لذا لازم است دانش آموزان در بعضی از روز‌های هفته در مدرسه حضور یافته و از آموزش‌های لازم بهره‌مند شوند.
او با بیان این مطلب که همه دانش آموزان باید از فیض آموزش بهره برند افزود: بسیاری از دانش آموزان مناطق محروم و یا اتباع خارجی امکان استفاده از آموزش‌های مجازی را نداشته و آموزش حضوری به نفع این دانش آموزان است. علاوه بر این برای کاهش استفاده دانش آموزان از گوشی همراه، آموزش و پرورش استان اقدام به تولید محتوای آموزشی کرده است.
بهادر زاده اظهار داشت: شش استان کشور به عنوان شش قطب آموزشی برای تولید محتوای هر پایه ابتدایی در نظر گرفته شده اند. یکی از این استان ها، استان یزد است که محتوای آموزشی کلیه دروس از ماه مهر تا خرداد را آماده و در قالب سی دی به مدارس ارائه می‌کند. مدارس نیز سی دی‌ها را در اختیار دانش آموزان قرار داده و به این ترتیب امکان اجرای یادگیری معکوس فراهم می‌شود.
شیوه یادگیری معکوس به عنوان یکی از بهترین شیوه‌های آموزشی، براین اساس است که دانش آموزان، آموزش‌ها را از طریق سی دی فراگرفته و بعد به صورت حضوری یا مجازی برای انجام تکلیف، حل تمرین و رفع اشکال با معلم ارتباط می گیرند. بهره وری این نوع یادگیری به مراتب بیشتر از زمانی است که معلم آموزش‌ها را به صورت گوینده محور در کلاس ارائه داده و دانش آموز موظف به انجام تکلیف در منزل باشد.
مزیت‌های آموزش مجازیاکرم فداکار معاون توسعه مدیریت و منابع استانداری یزد در گفت و گو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از یزد، با تاکید براین مطلب که در شرایط کنونی، نظام آموزشی با طیف متنوعی از خواسته‌ها روبرو است و باید پاسخگوی نیاز‌های متعدد باشد، اظهار داشت: بعضی از خانواده ها، طرفدار آموزش حضوری بوده و به کیفیت آموزش مجازی باور ندارند. در مقابل برخی دیگر از خانواده‌ها به خاطر شیوع بیماری خواهان آموزش مجازی به فرزندانشان هستند. در چنین شرایطی آموزش تلفیقی بهترین گزینه برای پاسخگویی به این خواسته‌ها و به حداکثر رساندن کیفیت آموزش است.
او افزود: آموزش مجازی خالی از مزیت نبوده و در شرایط خطرناک شیوع بیماری، فرصت مناسبی برای پیشبرد امر آموزش است. مضاف بر اینکه بازدهی این نوع آموزش نسبتا خوب است و امکان برقراری تعامل نیز وجود دارد. از دیگر مزایای این روش ماندگاری آموزش هاست به این معنا که محتوا‌های آموزشی همواره در دسترس دانش آموزان است و می‌توانند بار‌ها از آن استفاده کنند.
فداکار با تاکید بر نقش خانواده‌ها در کنترل هوشمندانه روند آموزشی دانش آموزان ادامه داد: پیش از این نیز وسایلی مانند تبلت، موبایل و کامپیوتر کمابیش در اختیار دانش آموزان بوده و از فضای مجازی استفاده می‌کردند. هرچند در حال حاضر ارتباط دانش آموزان با فضای مجازی بیشتر شده، اما لازم است خانواده‌ها هوشمندانه عمل کرده، خارج از ساعات آموزشی اجازه استفاده از این وسایل را به فرزندان ندهند. والدین نیز به نوعی می‌توانند فرزندان خود را کنترل کنند.
سعیده بهادر زاده معاون آموزش ابتدایی اداره آموزش و پرورش استان یزد با بیان این مطلب که آموزش مجازی جهشی در سیستم آموزشی به وجود آورده و نظام آموزشی را به جلو هدایت کرده گفت: چنانچه آموزش مجازی با آموزش حضوری همراه شود و آموزش تلفیقی انجام شود، عدالت آموزشی تحقق می‌یابد که مهمترین مزیت آموزشی در سال جاری است.
او افزود: در روش آموزش تلفیقی، دانش آموزانی که به شبکه‌های مجازی دسترسی ندارند می‌توانند با حضور در مدرسه از نعمت آموزش بهره برند. همچنین پیش از این در مناطق محروم از نیروی سرباز معلم و یا معلمان تازه کار استفاد می‌شد و در حال حاضر بهترین دبیران و معلمان اقدام به تولید محتوای آموزشی کرده و این محتوا را در قالب لوح‌های فشرده در اختیار مدارس و دانش آموزان در سراسر استان قرار می‌دهند. این امر زمینه‌ای را فراهم کرده که تمامی دانش آموزان از تدریس بهترین آموزگاران بهره‌مند شوند.
راهکار‌هایی برای به حداقل رساندن آسیب‌های فضای مجازیبا حاکم شدن کرونا بر فضای جامعه خیلی از ظرفیت‌ها رشد کرد و شکوفا شد. در مقابل تهدیداتی نیز نمود یافت. این تهدیدات در حال حاضر مربوط به کودکان و نوجوانان در استفاده از فضای مجازی مطرح می‌شود.
محمد حسن گرامی متخصص مشاور و روان درمان در گفت و گو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از یزد، با بیان این مطلب که پیش از این در جامعه و خانواده به جای آموزش نحوه استفاده از فضای مجازی، کودکان و نوجوانان را از ارتباط با این فضا منع می کردند، اظهار داشت: اکنون به مقتضای نظام آموزشی، استفاده از فضای مجازی برای دانش آموزان ضرورت یافته است.
او با اشاره به اینکه همواره در زندگی بشر دوفضای حقیقی و مجازی بوده، افزود: فضای مجازی از زمان پیدایش انسان ابوالبشر و تلاش آدمیان نخستین، برای ارسال پیام از طریق سنگ نوشته‌ها و نگاره‌های غار‌ها شکل گرفته است. اما در گذشته فضای حقیقی تمامی زندگی بشر را در احاطه داشته و فضای مجازی در حاشیه بوده است.
گرامی ادامه داد: با گذشت زمان و پیشرفت فناوری‌های نوین، فضای مجازی در رقابت با فضای حقیقی قرار گرفته و این دو فضا هم سطح شدند. در حال حاضر به دلیل شرایط خاص به وجود آمده رقابت این دو فضا بیش از پیش تنگاتنگ شده و شیوع بیماری، سبب گسترش فضای مجازی در تمامی عرصه‌ها شامل خرید اینترنتی، کسب و کار‌های مجازی و آموزش‌های مجازی شده است.
این متخصص مشاور و روان درمانگر مهمترین آسیب‌های فضای مجازی را کم تحرکی و جذابیت‌ها و فرصت‌هایی می‌داند که این فضا در اختیار کودکان و نوجوانان قرار می‌دهد و می‌تواند باور‌ها و اعتقادات آن‌ها را به چالش بکشد.
گرامی درباره برخی راهکار‌ها برای کاهش آسیب‌های فضای مجازی می گوید: باید در شرایط کنونی فضای حقیقی را هرچه بیشتر فعال کرد و گاهی والدین فرزندان خود را با رعایت نکات بهداشتی به بیرون از منزل ببرند. همچنین لازم است از طریق انجام برخی بازی‌ها در منزل یا تهیه وسایل ورزشی و کتاب‌های مفید دانش آموزان را از فضای مجازی دور و به فعالیت واداشت.
او با خرید گوشی و سیم کارت به نام دانش آموز به صراحت مخالفت کرده و می افزاید: دانش آموزان برای آموزش مجازی بهتر است از گوشی والدین و یا تبلت و کامپیوتر خانوادگی استفاده کرده و به هیچ وجه گوشی مستقل نداشته باشند.
همچنین لازم است خانواده‌ها سواد رسانه‌ای خود را افزایش داده و حتما فرزندان در حضور والدین از فضای مجازی استفاده کنند. این امر مستلزم آن است که والدین زمان بیشتری را به خانواده و فرزندان خود اختصاص دهند.
گرامی متخصص مشاور و روان درمانگر با تاکید بر این مطلب که باید برنامه‌های تربیتی همچون برنامه‌های آموزشی در فضای مجازی اجرا شوند می افزاید: لازم است مسابقات مختلف فرهنگی هنری و مسابقات قرآن و احکام دانش آموزی طبق روال سال‌های گذشته هرچند به صورت مجازی برگزار شوند.
خانواده‌ها نیز توجه داشته باشند، چنانچه در فضای مجازی خطایی از کودک سر زد و آسیبی به او رسید، مسئله را با یک متخصص و مشاور در میان گذاشته و از راهکار‌های او استفاده کنند. در چنین شرایطی تنبیه و مخفی کاری موثر نبوده و باید توجه داشت همان طور که کودک از لحاظ جسمی بیمار شده و به پزشک محتاج می‌شود، از لحاظ روحی نیز به مشاور نیاز دارد.
خطر همیشه در کمین استمحمد حسن گرامی متخصص مشاور و روان درمانگر معتقد است: زمانی جنگ سخت، فرزندان و جوانان ما را تهدید می‌کرد. در آن شرایط سلاح دشمن آشکار بود و وجود فاصله مکانی تهدیدات را کاهش می‌داد. اما اکنون دشمن در خانه‌های ما نفوذ کرده و چنانچه نظارت درستی صورت نگیرد، ظرفیت‌های مختلف خود را نشان می دهد.
او با بیان این نکته که موفق‌ترین خانواده ها، تربیتی‌ترین آن‌ها هستند اظهار می دارد: هوشیاری و آگاهی خانواده،ها در شرایط حاضر ضروری است. والدین نیز لازم است در ارتباط نزدیک با فرزندان باشند و آن‌ها را در دنیای بی حد و حصر و جذاب فضای مجازی رها نسازند.
گزارش از ناهید عنصری