ناگفته‌های سال تحصیلی حساس و متفاوت/ ساز مدیر مدرسه را چه کسی کوک می‌کند؟
خبرگزاری فارس ـ گروه آموزش و پرورش: آغاز سال تحصیلی ۱۴۰۰ ـ ۱۳۹۹، بسیار متفاوت بود و یک تفاوت عمده آن، بازگشایی مدارس در شرایط کرونا بود؛ کرونا که به کشور آمد، همه چیز را تحت تأثیر قرار داد و دستگاه تعلیم و تربیت و به تبع آن دانش‌آموزان از جمله گروه‌هایی بودند که کرونا بر آنها سایه افکند. هرچند کرونا مدارس را به تعطیلی کشاند اما قدرتش به تعطیلی آموزش نرسید و سال تحصیلی گذشته با تمام مشکلاتش و نگرانی‌هایش از بابت کرونا، از طریق آموزش‌های تلویزیونی، رادیویی، مجازی و توزیع درسنامه سپری شد.
یکی از نکات مهمی که مسؤولان آموزش و پرورش بر آن اذعان داشتند این بود که در زمان ورود کرونا به دنیا، همه جهان شوکه شده‌اند اما حالا بعد از گذشت حدود 7 ماه از پیدا شدن سروکله آن به کشور، دیگر شوکه شدن معنا ندارد و چون نمی‌توان برای پایان آن زمانی را متصور شد، باید زیستن با آن را برنامه‌ریزی کرد و همه اینها موجب شد که آموزش و پرورش به فکر برنامه‌ریزی برای سال تحصیلی جدید باشد.
* شیوه‌نامه بازگشایی مدارس و روایت 3 سناریو
25 مرداد امسال بود که شیوه‌نامه بازگشایی مدارس در سال تحصیلی 1400-1399 به ادارات کل آموزش و پرورش استان‌ها ابلاغ شد؛ در این شیوه‌نامه متناسب با وضعیت‌های سه‌گانه (سفید- زرد - قرمز)، حضور دانش‌آموزان در مدارس پیش‌بینی شده بود.
بر اساس بندهایی از این شیوه‌نامه، حضور مداوم و فعال مدیر و تمام همکاران در شبکه آموزش دانش‌آموزی شاد به‌عنوان بخشی از محیط کار، شناسایی، ثبت‌نام، آموزش و نگهداشت تمام دانش‌آموزان مدرسه و عضویت آنها در شاد، اصلاح اطلاعات و مشخصات همکاران و دانش‌آموزان مدرسه در سناد برای تشکیل کلاس‌ها در بستر شاد، تعیین روش دسترسی دانش‌آموزان به هر‌یک از روش‌های آموزشی متناسب با شرایط و اقتضائات هرکدام از آنها، پایش مستمر کیفیت ارتباط و تعامل دانش‌آموزان با معلمان و دبیران و کنترل مستمر و مداوم جریان آموزش تک‌تک دانش‌آموزان با روش‌های ذکر شده در وضعیت‌های سه‌گانه، تعامل و ارتباط بین خانواده‌ها و دانش‌آموزان با استفاده از فرصت‌های مختلف حضوری، غیرحضوری و مجازی، ضدعفونی مستمر کلاس‌ها، سرویس‌های بهداشتی و محیط مدارس با مشارکت اولیا و نهاد‌های مسؤول، نظارت بر وضعیت بهداشتی سرویس‌های ایاب و ذهاب دانش‌آموزی و توجیه والدین، تعامل مستمر با راهبران آموزشی، کارشناسان معین و مسؤولان ادارات آموزش‌وپرورش وحضور مستمر مدیر و کارکنان اجرایی مدرسه در محل کار در تمام‌روزهای کاری هفته در تمام و وضعیت‌ها به‌عنوان شرح وظایف مدارس در سال تحصیلی جدید در نظر گرفته شده است.
براین اساس مدیران موظفند در تنظیم قرارداد، سرویس ایاب و ذهاب دانش‌آموزان و نوآموزان پیش‌بینی‌های لازم در خصوص آثار ناشی از تغییر احتمالی وضعیت سفید، زرد و قرمز در ضمن سال تحصیلی مورد توجه قرار دهند. براساس این شیوه نامه در وضعیت زرد و در صورت ضرورت تقسیم دانش‌آموزان و نوآموزان یک کلاس به دو گروه به‌منظور رعایت فاصله‌گذاری الزامی است. مدیر مدرسه موظف است دانش‌آموزان و نوآموزان هر کلاس را با توجه به مساحت کلاس و تعداد دانش‌آموز و نوآموز به‌گونه‌ای توزیع کند که حفظ حداقل فاصله مورد انتظار مطابق پروتکل‌های بهداشتی امکان‌پذیر باشد.
بنابراین ممکن است در وضعیت زرد مدارس با حضور تمام یا بخشی از دانش‌آموزان و نوآموزان دایر باشند در این صورت لازم است مدیران مدارس از سامانه شاد برای انجام فعالیت‌ها و تکالیف درسی نوآموزان یا دانش‌آموزان با نظارت و هدایت والدین و ارائه بازخورد توسط معلمان آنها استفاده شود و در زنگ تفریح در شرایط آموزش‌های حضوری تراکم دانش‌آموزان و نوآموزان را در رفت‌وآمد در حیاط مدرسه کاهش دهند.
همچنین در وضعیت قرمز فعالیت‌های آموزشی و تربیتی به‌صورت مجازی در سامانه شاد یا با استفاده از سایر روش‌ها متناسب در تمام‌روزهای هفته انجام می‌شود در این وضعیت حضور و غیاب دانش آموزان و نوآموزان، ارائه درس جدید، ارزشیابی، تعیین تکالیف و سایر فعالیت‌های مرتبط با فرآیند آموزش و یادگیری در سامانه شاد استمرار می‌یابد. با توجه به مصوبه ستاد ملی مدیریت کرونا، فعالیت رسمی مدارس در سال تحصیلی جدید به‌صورت حضوری و غیرحضوری از ۱۵ شهریورماه ۹۹ با رعایت شرایط و ضوابط اعلام‌شده آغاز خواهد شد.
* خبر بازگشایی همه مدارس در روز 12 شهریور
بر اساس این شیوه‌نامه، تصور بر این بود که آموزش‌های دانش‌آموزان در شرایط قرمز به صورت مجازی، در شرایط زرد ترکیبی و در شرایط سفید حضوری است؛ حتی دهم شهریور امسال محسن حاجی‌میرزایی وزیر آموزش و پرورش در نشست خبری مجازی در پاسخ به پرسش خبرنگار فارس درباره آغاز سال تحصیلی و اینکه خانواده‌ها هنوز تکلیف خود را درباره باز بودن مدارس نمی‌دانند، اظهار کرد: «روز شنبه 15 شهریور، روز آغاز سال تحصیلی است و مدارس نیز به صورت حضوری دایر خواهند بود؛ تنها مدارس مناطقی که از سوی ستاد ملی کرونا اعلام شود که قرمز است، اجازه بازگشایی ندارند؛ حتی اگر منطقه ای زرد باشد کلاس ها برگزار می شود ولی با تعداد محدودتر دانش‌آموزان در کلاس درس برگزار خواهد شد؛ درباره حضور یا عدم حضور دانش‌آموزان در مدارس تا قبل از روز شنبه از سوی مدارس به خانواده ها اطلاع رسانی می‌شود».
اما 3 روز قبل از بازگشایی مدارس یعنی 12 شهریور ، این قاعده تغییر کرد؛ آن روز وزیر آموزش و پرورش در در حاشیه جلسه هیأت دولت گفت: «اصل بر آموزش حضوری است و بر اساس دستورالعمل با رعایت فاصله امکان حضور همه دانش آموزان خواهد بود و همه دانش آموزان باید در سر کلاسهای درس حاضر شوند».
همان روز 12 شهریور نیز بخشنامه‌‌ای از سوی مهرزاد حمیدی معاون تربیت بدنی و سلامت وزیر آموزش و پرورش که به ادارات کل آموزش و پرورش استان‌ها ابلاغ شد.
در این بخشنامه آمده است: پیرو دستورالعمل مراقبت و کنترل بیماری کرونا ویروس در مدارس که به شماره 510.259 مورخ 3 شهریور 1399 ابلاغ شده است، با عنایت به جلسات مشترک برگزار شده با مسؤولان ارشد وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، به منظور پاسخگویی به بخشی از سؤالات مطرح شده، ملاحظات ذیل جهت استحضار و ابلاغ به تمام مدارس استان تقدیم می‌شود. بر این اساس مدیران واحدهای آموزشی موظفند نسبت به اجرای موارد زیر اقدام کنند:
1- سال تحصیلی برای تمام دوره‌ها و پایه‌ها اعم از دولتی و غیردولتی از 15 شهریور ماه به صورت حضوری آغاز و تمام مدارس باز و کلاسهای دایر خواهند بود.
2- باز بودن مدارس و ارائه آموزش‌های حضوری به دانش‌آموزان در تمام پایه‌ها و دوره‌های تحصیلی، اصل مهمی در تربیت تمام ساحتی است. لذا اولویت با کلاسهای حضوری است البته رعایت کامل و دقیق دستورالعمل‌های بهداشتی و فراهم کردن محیطی ایمن برای حضور معلمان و دانش‌آموزان الزامی است. لذا مدارس جزو مواردی که ستاد مدیریت و کنترل کرونا حضور دانش‌آموزان در مدارس را ممنوع کرده و یا به تعبیری شرایط را پرخطر تلقی و اعلام تعطیلی می‌کنند، باز است.
3- در همه شرایط و در همه نقاط کشور، اجرای سخت گیرانه دستورالعمل‌های ابلاغی و رعایت کامل و دقیق مفاد آنها، ضرورت اصلی باز بودن مدارس است.
4- شناور کردن ساعت ورود و خروج و زنگ تفریح دانش‌آموزان به منظور پیشگیری از ورود و خروج دسته جمعی دانش‌اموزان مورد توجه قرار گیرد.
5- از الگوهای مختلف برای مدیریت حضور دانش‌آموزان در کلاس‌ها از قبیل گروه بندی کردن، زوج و فرد کردن وچرخشی کردن در مدارس و کلاسهای پرجمعیت استفاده می‌شود. قبل از 15 شهریور ماه تعیین و به نحو مناسب و مطمئن به دانش‌آموزان اطلاع رسانی شود.
6- مسؤولیت و حساسیت مدیران، معلمان، مربیان وعوامل اجرایی مدرسه به آموزش اصول خود مراقبتی و پایش علائم بالینی دانش‌آموزان و کنترل مستمر از تجمعات حفاظت شده آنان جزو وظایف همیشگی است.
7- زمان آموزش برای هر کلاس صرفنظر از رشته وعنوان درس حداکثر 35 دقیقه و هر زنگ تفریح برای تمام دوره‌ها 10 دقیقه برنامه‌ریزی شود.
8- به تهویه مناسب و جریان هوا در محیط‌های سربسته‌ای مثل کلاس از طریق باز گذاشتن در و پنجره و ... توجه جدی شود.
9- به نحوه و زمان ورود و خروج از مدرسه و رفتار دانش‌آموزان در زنگ‌های تفریح جهت جلوگیری از تجمع و نزدیکی دانش‌آموزان به یکدیگر نظارت ویژه صورت گیرد.
10- آموزش و توجیه والدین به منظور رعایت موارد زیر مستمرا در اولویت قرار گیرد:
الف) تهیه روزانه ماسک و ملزومات بهداشتی برای فرزندان
ب) آموزش مستمر نحوه شست و شوی دست و صورت
ج) آموزش مستمر نحوه مراقبت از خود در مسیر مدرسه و سرویس
د) رصد وضعیت سلامتی فرزندانشان از طریق درمانگاه محل سکونت
ه) جلوگیری از حضور در مدرسه در صورت ابتلای یکی از اعضای خانواده به کرونا حداقل تا یک هفته پس از منفی شدن تست کرونا
وزیر آموزش و پرورش روز قبل از بازگشایی طی دو روز قبل از بازگشایی مدارس بر این موضوع تأکید کرد که وزارت بهداشت عنوان کرده است که تفاوت چندانی بین مناطق سفید، زرد و قرمز نیست و باید همه مدارس به یکسان دیده شوند.
حاجی‌میرزایی گفت: «مجموعه وزارت بهداشت اعتقادشان بر این بود که بین مناطق سفید، زرد و قرمز فاصله زیاد نیست و نگرانی شان حتی از مناطق سفید بیشتر بود چرا که آنجا عدم رعایت‌ها منجر به شیوع بیماری می‌شود؛ تجربه برگزاری مراسم دهه اول محرم مزید بر علت شد که همه مناطق را به یک شکل ببینیم؛ مسؤولان وزارت بهداشت پروتکل‌هایی را اعلام کردند که اگر رعایت شود، برگزاری مداس اشکالی ندارد مثلا رعایت فاصله یک متر بین دانش‌آموزان، افزایش زمان کلاس درس به 35 دقیقه، تهویه مناسب مدارس و رعایت مقررات ایمن سرویس‌های بهداشتی از جمله آنهاست».
البته وزیر آموزش و پرورش از والدین خواست که خودشان به مدرسه مراجعه کرده و شرایط تحصیل فرزندانشان را ببینند ولی نکته اینجا بود که حضور والدین در مدرسه برای اولیا مدرسه، دردسر دیگری بود که حالا هم باید هوای بچه‌ها را داشته باشند و هم حواسشان به نگرانی والدین باشد.
از سوی دیگر رعایت پروتکل‌های وزارت بهداشت در مدارسی که دارای تعداد دانش‌آموزان بالا هستند، متفاوت است و باید مدارس برای حضور دانش‌آموزان برنامه‌ریزی کنند تا تراکم ایجاد نشود اما خود این برنامه‌ریزی باعث گلایه و ابهام برخی والدین شده است.
خانم رضایی مادر دانش‌آموز دهم که در رشته تجربی تحصیل را آغاز کرده است، به خبرنگار فارس گفت: «مدرسه فرزندم به ما گفت که 15 شهریور به مدرسه نیایید و به جای آن روزهای سه‌شنبه و چهارشنبه را اعلام کرد در حالی که دبیرستان دیگری در منطقه ما، یک روز در هفته به دانش‌آموزان گفته است که به مدرسه بیایند. دلیل این تفاوت‌ها چیست؟ چرا ساعات درسی مدارس متفاوت است. در این شرایط احساس می‌کنیم که بین دانش آموزان فرق گذاشته می‌شود».
خانم رحیمی مادر دانش‌آموز هنرستانی در هنرستانی غیردولتی نیز اظهار کرد: «مدرسه فرزندم هر روز هفته از ساعت 7 صبح تا یک بعداز ظهر دایر است و تا امروز که چند روز از سال تحصیلی می‌گذرد، این روند ادامه داشته است؛ البته فرزندم از اینکه در مدرسه هست ناراحت نیست و احساس خوبی دارد ولی ما نگران هستیم که این همه ساعت طولانی فرزندم در مدرسه با ماسک حضور دارد البته نکته این است که تعداد دانش‌آموزان در کلاس درس کم است».
اگر کسانی به هر دلیلی نمی‌توانند از آموزش حضوری استفاده کنند یا بیمار هستند یا بیماری زمینه‌ای دارند یا خانواده‌شان نگرانی دارد، می‌توانند از آموزش‌های دیگری که ما پیش‌بینی کردیم، استفاده کنند
خانم محمدپور مادر دانش‌آموزان دوم دبستانی نیز در مدرسه دولتی گفت: «مدرسه گفته است که یک روز درمیان از ساعت 7:30 تا 8:50 فرزندم در مدرسه باشد و تعداد بچه‌ها در یک کلاس 11 نفر است. اما در مدرسه بچه خواهرم گفته‌اند که اصلا به مدرسه نیایند و کلاس‌ها مجازی است. این تفاوت‌ها بین مدارس برای چیست و چرا هر مدیر یک مدل آموزش دارد؟».
البته برخی والدین هم از اینکه فرزندشان در مدرسه حضور پیدا کند، نگران بودند؛ وزیر آموزش و پرورش در این خصوص گفت: «شنیده شد برخی مدارس غیردولتی و حتی برخی مدارس دولتی الزام کرده بودند که دانش‌آموزان حتما باید در مدرسه حضور پیدا کنند و ما اعلام کردیم که وظیفه ما ارائه خدمات آموزشی به همه دانش‌آموزان است و باید به‌گونه‌ای عمل کنیم که هیچ دانش‌آموزی از آموختن محروم نباشد و ترجیح ما هم این است که افراد به صورت حضوری بیایند؛ به جهت اینکه کارکرد مدرسه تنها کارکرد آموزشی نیست بلکه کارکرد پرورشی دارد و محتوای آموزشی هم در صورت حضوری با کیفیت بهتری عرضه می‌شود چرا که ارتباط چهره به چهره معلم و دانش‌آموز فوق‌العاده مهم است؛ اگر کسانی به هر دلیلی نمی‌توانند از آموزش حضوری استفاده کنند یا بیمار هستند یا بیماری زمینه‌ای دارند یا خانواده‌شان نگرانی دارد، می‌توانند از آموزش‌های دیگری که ما پیش‌بینی کردیم، استفاده کنند؛ ما آموزش تلویزیونی را تحت عنوان مدرسه تلویزیونی ایران پیش‌بینی کردیم که تمام محتوای درسی را یاد می‌دهیم؛ ضمن اینکه «شاد» را راه‌اندازی کردیم که دانش‌آموزان و معلمان می‌توانند از آن طریق کار آموزش را دنبال کنند».
اما چرا هر مدرسه ساز جداگانه‌ای می‌‌نوازد و چه کسی باید به این ابهام پاسخ دهد؛ البته وزارت آموزش و پرورش این موضوع را به مدیر مدرسه و شورای مدرسه سپرده است تا متناسب با شرایط مدرسه اقدام کنند؛ وزیر آموزش و پرورش در این خصوص گفت: «اگر هر دانش‌آموزی در مدرسه به هر دلیلی حضور نداشت، مدیر مدرسه موظف است با دانش‌آموز تماس گرفته و در خصوص عدم حضور او و برنامه درسی صحبت کند؛ باید از نگرانی خانواده برای حضور فرزندانشان در مدرسه بکاهیم با آنها مدارا کنیم و به خانواده فرصت بدهیم که با حضور در مدرسه و اطمینان از رعایت کامل پروتکل‌های بهداشتی در مدارس راحت و آسوده تصمیم‌گیری کنند».
مدیر مدرسه بر اساس پروتکل‌ها و شیوه‌نامه اقدام می‌کند و اینگونه نیست که خودش سر خود کار کند؛
وی با تأکید بر اینکه هیچ سازمانی به‌اندازه وزارت آموزش و پرورش در اجرای پروتکل‌ها دقیق نبوده و در وزارت کشور هم این موضوع اعلام شده است، تصریح کرد: «ضامن اجرای پروتکل‌های بهداشتی در مدارس هستیم و موظفیم در این مورد هر هفته و به‌صورت مستمر در ستاد ملی کرونا گزارش دهیم به همین دلیل انتظار همکاران و مدیران استانی به‌گونه‌ای تدبیر کنند که گزارش‌ها حاکی از رعایت کامل پروتکل باشد؛ رمز موفقیت جدیت، انضباط و ارتباط در کار است. مهم است که قادر باشیم منظم فکر کنیم و ارتباطات را طوری بگیریم که توجه جدی به همه امور داشته باشیم».
وزیر آموزش و پرورش افزود: «از اعضای شورای معاونین و مدیران کل و مسؤولان مناطق تقاضا دارم بازدیدهای سرزده و واقعی داشته باشند و بدون هماهنگی به مدارس بروند تا از طرف مدیران مدارس دقت نظر فراهم آید».
مدیر یک مدرسه در تهران به خبرنگار فارس گفت: «هر مدرسه دارای ساختار فیزیکی متفاوت است و البته وضعیت دانش‌آموزان نیز از نظر دسترسی به امکانات متفاوت است؛ بر این اساس حضور دانش‌آموزان ممکن از نظر مدیر یک مدرسه صلاح نباشد و مدیر مدرسه دیگری بتواند امکانات حضور را فراهم کند».
وی افزود: «مدیر مدرسه‌ای می‌بیند که دانش‌آموزان مدرسه‌ای امکان استفاده از فضای مجازی را دارند و والدین نیز همراهی می‌کنند از سوی دیگر حضور دانش‌آموزان در مدرسه با سختی همراه است؛ او متناسب با این وضعیت برنامه‌ریزی می‌کند. اینکه هر مدیر مدرسه یک سازی می‌زند، درست است اما این ساز متناسب با شرایط است و هر مدیر بر اساس اختیارات و متناسب با وضعیت مدرسه و شاگردانش تصمیم می‌گیرد تا کاری را انجام دهد که صلاح دانش‌آموزانش است».
این مدیر تصریح کرد: « مدیر مدرسه بر اساس پروتکل‌ها و شیوه‌نامه اقدام می‌کند و اینگونه نیست که خودش سر خود کار کند؛ آنچه مسلم است اول سلامت دانش‌آموزان است و باید مدیر مدرسه پروتکل‌های بهداشتی را کاملا رعایت کند؛ ضمن اینکه نظارت بر فعالیت مدرسه از سوی مسؤولان و همچنین والدین وجود دارد».
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی پسین هرمزگان به نقل از فارس، هنوز از آغاز سال تحصیلی زمان زیادی نگذشته است و باید دید در ادامه وضعیت مدارس چگونه خواهد بود اما آنچه مسلم است وجود مدیران دلسوز و توانمند در رأس مدارس کشور، اجازه نخواهند داد تا سلامت و آموزش دانش‌آموزان دچار خدشه شود.