کمی‌گرایی اصالت تربیت را خدشه‌دار می‌کند
رمضان نیری در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: ۱۰۶ شهید در دانشگاه فرهنگیان خراسان رضوی حضور دارند. ۸۱ شهید توسط مرکز تربیت معلم شهید بهشتی و سایر شهدا از دیگر مراکز تربیت معلم استان در دفاع مقدس تقدیم انقلاب شدند. میزبان دو شهید گمنام در پردیس شهید بهشتی نیز هستیم و بانک اطلاعاتی این ۱۰۶ شهید در سال جاری در یک بستر فرهنگی تکمیل شد. در اسفندماه سال گذشته قصد داشتیم کنگره‌ای برای نکوداشت این شهدا برگزار کنیم که با شیوع کرونا ممکن نشد.
وی افزود: دانشجویان دانشگاه فرهنگیان قبل از دانشجو شدن کارمند دولت شناخته می‌شوند. برای این دانشجویان یک ردیف استخدام و یک حکم کارگزینی در شهر محل زندگیشان صادر می‌شود. این دانشجویان در طول دوران تحصیل از دولت حقوق دریافت می‌کنند. بنابراین دانشجوی تربیت معلمی که شهید شده است، مانند یک معلم شهید است. تمام ضوابط مربوط به احکام حقوقی تابع ضوابط تعین شده برای شهدای معلم است.
رئیس دانشگاه فرهنگیان خراسان رضوی ادامه داد: موضوعیت دانشگاه فرهنگیان داشتن تربیتی ویژه است. در تمام کشور دو نگاه به دانشگاه فرهنگیان وجود دارد یکی استفاده از دانشجویان تربیت شده توسط دانشگاه‌های معتبر برای تامین نیروی آموزش و پرورش و نگاه دیگر مبنی بر تربیت خاص یک معلم است. مقام معظم رهبری نگاهی خاص به دانشگاه فرهنگیان دارد که موجودیت دانشگاه فرهنگیان را تشکیل داده است. نگاهی متعادل در این میان وجود دارد که درحال عملی شدن است.
نیری خاطرنشان کرد: دانشگاه فرهنگیان مجموعه سرفصل‌های درسی و تقویم آموزشی خود را در سه گروه تقسیم کرده است. برخی از دروس که دانش موضوعی را تشکیل می‌دهد شامل دروس فیزیک و ادبیات می‌شود که قاعدتا توسط اساتید دانشگاه فردوسی با کیفیت بهتری ارائه خواهند شد. برخی از دروس دیگر تحت عنوان علوم تربیتی و علوم مهارتی توسط دانشگاه فرهنگیان به خوبی ارائه خواهند شد. دروس تربیتی و مهارتی عناوینی هستند که توسط دانشگاه فرهنگیان قابل دفاع است.
وی تشریح کرد: در صورتی که دانشگاه فرهنگیان در زمینه آموزش تربیتی و مهارتی غفلت کند و مانند سایر دانشگاه‌ها فقط به تدریس بپردازد، دیگر جایگاه خاص خود را از دست خواهد داد. برای مثال در درسی با عنوان روش تدریس ریاضی پایه اول ابتدایی، استاد تمام علوم ریاضی دانشگاه فردوسی قادر به تدریس نخواهد بود زیرا مهارت‌های خاص خود را می‌طلبد. تمام دروس دوره ابتدایی در عناوینی مانند روش تدریس، مهارت‌های کلاس و... گنجانده می‌شود.
رئیس دانشگاه فرهنگیان خراسان رضوی خاطرنشان کرد: دانشگاه فرهنگیان به صورت نسبی به هدف خود رسیده اما بازهم با هدف اصلی خود فاصله دارد. بر اساس بررسی‌های انجام شده دانشجویان دانشگاه فرهنگیان قابلیت‌های بالاتری نسبت به دانشجویان ماده ۲۸ دارند. در مقایسه این دو نوع دانشجو سواد مطرح نیست بلکه مهارت‌هایی مطرح هستند که می‌توانند نیاز آموزش و پرورش را تامین کنند.
تامین بخش زیادی از اهداف تربیتی دانشگاه فرهنگیان با استفاده از ظرفیت‌های نانوشته
نیری بیان کرد: دانشگاه فرهنگیان در حوزه تربیتی دو بستر دارد. یکی از این بسترها رسمی و در سر کلاس درس است که از طریق دروس تربیتی و مهارتی انتقال پیدا می‌کند. اما بخش عمده‌ای از دانش فرهنگی دانشجویان از طریق فضاهای خارج از کلاس تامین می‌شود. برای مثال در پردیس شهید بهشتی ۱۸ انجمن علمی و ۱۵ کانون فرهنگی فعال داریم. بخش زیادی از اهداف تربیتی و فرهنگی دانشگاه فرهنگیان از طریق ظرفیت‌های نانوشته تامین می‌شود.
وی گفت: هدف از ایجاد دانشگاه فرهنگیان در سند تحول به این صورت تعیین شده که این دانشگاه جهت تربیت نیروی متخصص، ماهر و تربیت محور مورد نیاز آموزش و پرورش ایجاد شده است. در راستای تربیت محور بودن دانشگاه تفاهم نامه‌های بزرگی در کشور صورت گرفته است از جمله تفاهم نامه در حوزه ستاد اقامه نماز، تفاهم نامه‌های فرهنگی-تربیتی و... البته هر استان نیز به اقتضای خود برنامه‌هایی دارند.
نیری با بیان اینکه با شیوع کرونا به شدت آسیب دیدیم، افزود: یکی از مشکلات جدی دانشگاه فرهنگیان که هدف عمده این دانشگاه را مورد تاثیر قرار داده تعطیلی دانشگاه و خوابگاه‌ها به علت شیوع کرونا است. زیست خوابگاهی دانشگاه به دلیل مجازی شدن کلاس‌ها از بین رفته است. زیرساخت‌های فناوری دانشگاه در تابستان گذشته تقویت شده است. تمام قسمت‌های پردیس توسط فیبر نوری تحت پوشش قرار گرفته و سرورهای جدیدی را تهیه کرده‌ایم.
برگزاری کلاس‌های مهارتی دانشجویان در تابستان آینده
وی ادامه داد: کلاس‌های مهارتی دانشجویان توسط فعالیت‌های خلاقانه اساتید مانند ضبط تصویر و صدا برای دانشجو و برعکس انجام می‌شوند. البته انجام کلاس‌های مهارتی به صورت مجازی تاثیری به اندازه حضور دانشجو در دانشگاه ندارد. در صورتی که شرایط شیوع کرونا بهبود پیدا کند در تابستان آینده دوره‌های عملی دانشجویان ترم آخر را به صورت فشرده برگزار خواهیم کرد.
فضای فیزیکی، مشکل عمده دانشگاه‌های تربیت معلم سطح کشور
رئیس دانشگاه فرهنگیان خراسان رضوی تشریح کرد: ساختمان‌های دانشگاه تربیت معلم در کشور عمدتا قدیمی است و شاید یکی از مشکلات جدی دانشگاه فرهنگیان در سطح کشور فضای فیزیکی، امکانات و خوابگاه است. برخی از استان‌ها در زمینه امکانات شرایط سختی دارند. در استان خراسان رضوی خصوصا در بخش خواهران با مشکلات متعددی روبرو هستیم. در بخش برادران از آنجایی که چهار واحد شهرستانی و پردیس بزرگ شهید بهشتی را داریم از نظر امکانات خوابگاهی شرایط خوبی داریم. اما پردیس خواهران با سختی‌ها و محدودیت‌های بیشتری روبرو است.
نیری خاطرنشان کرد: با تعاملاتی که با اداره کل آموزش و پرورش داشته‌ایم یک پروژه خوابگاهی با ظرفیت ۴۰۰ نفر در پردیس دختران در سال‌های قبل شروع و افتتاح شد. با وجود فرهنگ سازی‌های متعددی که انجام شد خیران در حوزه مدرسه‌سازی نیازهای آموزش و پرورش را تا حدودی رفع کردند. اما هیچگاه خیری به ساخت و توسعه یک دانشگاه تربیت معلم نگاه نکرده است. ما پس از برگزاری چندین جلسه با خیران مدرسه‌ساز بنیادی تحت عنوان بنیاد خیران حامی دانشگاه فرهنگیان ایجاد کردیم.
وی بیان کرد: در دانشگاه فرهنگیان بودجه‌ای با عنوان تملک دارایی وجود دارد که عدد قابل ملاحظه‌ای نیست. سایر بودجه‌ها شامل هزینه‌های رفاهی و تامین مواد غذایی می‌شود که تفاوت چندانی در میان مراکز ندارند. مرکز خواهران و برادران از گذشته در مکان‌های کنونی خود قرار گرفتند و حدودا ۴۵ سال قدمت دارند. برنامه‌ای که برای توسعه مجموعه خواهران تا به امروز داشتیم احداث اولین پروژه خوابگاهی در پردیس بوده است. همچنین در بحث تعمیر و تجهیز سهم بسزایی به دانشگاه هاشمی نژاد تخصیص داده‌ایم تا در برگزاری کلاس و سایر زمینه‌ها کمبود نداشته باشند. دانشگاه فرهنگیان تا به امروز در کشور اعتبارات قابل توجهی در حوزه احداث نداشته است.
وی تشریح کرد: معتقدم میان گفتمان‌های نظام تعلیم و تربیت و واقعیت‌هایی که در حوزه اجرا اتفاق می‌افتد فاصله‌ای جدی وجود دارد. نظام تعلیم و تربیت ما از یک منظر سه اشکال بنیادین دارد. اولین اشکال بنیادین نظام تعلیم و تربیت کمی گرایی افراطی است. برنامه‌های نظام حتی فرهنگی، حول محور کمیت است و جوهریت فرهنگی فعالیت گم خواهد شد. برخی از تکالیف در دوره خصوصا ابتدایی درحالی مورد تشویق و امتیازدهی کودک قرار می‌گیرند که توسط والدین او انجام شدند. درحالی که نظام تعلیم و تربیت خوب می‌خواهد که کودک کتاب بخواند، ذهنش را درگیر کند، سپس حس و فکر خود را در قالب چند جمله بیان کند.
کمی گرایی اصالت تربیت را خدشه دار می‌کند
رئیس دانشگاه فرهنگیان خراسان رضوی با اشاره به اینکه کمی گرایی اصالت کار تربیتی را خدشه دار می‌کند، افزود: آموزش و پرورش تا حد خیلی زیادی از طریق نهادهای مختلف مانند سازمان تبلیغات برای کودکان برنامه‌های فرهنگی ارائه می‌کند. دلیل نگرانی بالا در زمینه فرهنگ سازی این است که ما عمدتا در کمی‌گرایی گم می‌شویم. یادگیری در درگیری دانش آموز با موضوع رخ می‌دهد درحالی که ما اصلا موقعیت درگیری را برای دانش آموزان فراهم نمی‌کنیم. دومین افت نظام آموزشی ما دانش محوری افراطی است. دانش آموزی که اهل نماز و معتقد است ممکن است نمره ۱۵ در دروس دینی بگیرد اما فرد دیگری که هیچ اعتقادی به فرایض دینی ندارد ممکن است نمره ۱۸ بگیرد. از نظر نظام آموزش عالی دانش آموز مورد دوم موفق‌تر است.
در نظام آموزش عالی سیکل دانایی کامل طی نمی‌شود
نیری گفت: ارزش گذاری‌های ما در نظام تعلیم و تربیت اطلاعات محور است و روح دانایی را مختل می‌کند. دانش آموزان دوره دوم ابتدایی مجبور به نام بردن بخش‌های مختلفی از یک گل هستند، درحالی که هیچ حسی به گل ندارند. در یک نظام تعلیم و تربیت خوب دانش آموز باید با مشاهده گل حس خوبی بدست آورد. حال و هوای نظام آموزشی ما که شامل کنکور و آزمون‌های مختلف می‌شود اطلاعات محور است. در صورتی که شناخت فراتر از دانش است. مهارت، انگیزه، علاقه و رفتار بخش‌های مختلفی از یادگیری هستند. در نظام آموزش عالی ما این سیکل آموزش به صورت کامل اتفاق نمی‌افتد زیرا داشتن دانایی کافی به نظر می‌رسد. اطلاعات مساوی با یادگیری نیست اما لازمه یادگیری است. یکی از مشکلات ما این است که اطلاعات را معادل یادگیری می‌دانیم. درحالی که یادگیری یک تغییر در رفتار است که ریشه در فهم و اعتقاد فرد دارد.
رئیس دانشگاه فرهنگیان خراسان رضوی ادامه داد: سومین آفت نظام آموزش عالی از نظر بنده نتیجه گرایی افراطی است. اصل تعلیم و تربیت در فرایند آن اتفاق می‌افتد. زمانی که در نتیجه گرایی افراط می‌کنیم فرایند تعلیم و تربیت فدا می‌شود. زمانی که معلم از دانش‌آموز درخواست ساخت یک کاردستی می‌کند، اصل هدف تجربه و اشتباهات و فعالیت‌هایی است که در طول ساخت این کاردستی صورت می‌گیرد. تمام این موقعیت‌ها فعالیت‌هایی است که موجب رشد فرد می‌شود، اما از آنجایی که به این موقعیت‌ها بازخوردی داده نمی‌شود و معلم به نتیجه توجه می‌کند باعث می‌شود دانش‌آموز ساخت کار دستی خود را به فرد دیگری که دارای مهارت است بسپارد.
وی خاطرنشان کرد: در مدارس مختلف دنیا تئاتر و سرود موقعیت‌های فرهنگی شناخته می‌شود که دانش آموزان کم‌رو و منزوی را جذب می‌کنند تا موجب رشد آن‌ها شود. در صورتی که در گروه‌های مشابه ایران بهترین دانش‌آموزان هر مدرسه در این گروه‌ها فعالیت می‌کنند، زیرا برای مدرسه نتیجه مهم است. این نتیجه گرایی فقط در حوزه فرهنگی مشاهده نمی‌شود و در حوزه‌های علمی نیز شاهد آن هستیم.
نیری افزود: حوزه تعلیم و تربیت فوق‌العاده پر متغییر است و بحث رابطه علت و معلولی نیز در این زمینه دچار پیچیدگی است. زمانی که قانونی مانند ماده ۲۸ تصویب می‌شود برای استخدام، به سن و کارآیی این افراد توجهی نمی‌شود. این روش از سرچشمه خراب است زیرا این افراد از انرژی و شادابی کمتری برای برخورد با دانش آموزان دوم ابتدایی برخوردار هستند. یکی از فاکتورهای مهم در حوزه تعلیم و تربیت بسترهای ورود نیرو است. هر ساله گروه‌های متعددی از افراد به دانشگاه فرهنگیان ورود پیدا کردند.
لازمه تغییر، داشتن نگاهی سیستمی است
رئیس دانشگاه فرهنگیان خراسان رضوی گفت: لازمه تغییر و بهبود وضعیت کنونی داشتن یک نگاه سیستمی است. اگر ما یک نگاه و مداخلات سیستمی نداشته باشیم، به هدف خود نخواهیم رسید. نظام تعلیم و تربیت یک سیستم کلان است که مداخلات موردی در سیستم نمی‌تواند تاثیر بزرگی ایفا کند. اگر معلم بتواند به دنیای دانش‌آموز ورود پیدا کند و قابل احترام باشد، اولین شرط برای برقراری ارتباط و آموختن درس معلم را خواهد داشت.
انتهای پیام