بررسی رسالت شاعران در پیام‌رسانی واقعه عاشورا/ شیراز پیش‌قراول شعر عاشورایی است
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی پسین هرمزگان به نقل از خبرگزاری فارس از شیراز، همزمان با ایام محرم و در دهه دوم عزاداری سالار شهیدان(ع) میزگرد شعر و شعور با بررسی ادبیات آیینی و با محوریت شعر عاشورایی در دفتر خبرگزاری فارس برگزار شد.
این میزگرد به منظور بررسی رسالت شاعران در پیام‌رسانی واقعه عاشورا و بازخوانی تاریخچه و کارکرد دوره‌های متعدد شب‌شعر عاشورا در شیراز، جنبه‌های عرفانی و تربیتی واقعه عاشورا در شعر شاعران استان فارس، با حضور نمایندگان شاعران آیینی در عرصه‌های شعر دانشگاهی، شعر سنتی و کلاسیک، شعر کودک و شعر زنان با حضور احد ده‌بزرگی؛ پدر معنوی شعر آیینی در استان فارس، سیده اعظم حسینی؛ بانوی شاعر و خالق منظومه عاشورایی آئینه‌داران آفتاب و هادی فردوسی؛ شاعر جوان، خوش‌قریحه و پرتلاش در عرصه شعر کودک برگزار شد.
احد ده بزرگی در خصوص تاریخچه شعر عاشورایی در استان فارس و چگونگی آغاز به کار شب شعر عاشورا در شیراز گفت: ۳۶ سال پیش در حالی‌که برای هر مناسبتی به غیر مناسبت‌های مذهبی، عصرشعر و شب‌شعر برگزار می‌شد و هیچ مراسم مذهبی ویژه اهل بیت علیهم السلام وجود نداشت، تعداد انگشت‌شماری شاعر عاشورایی مثل مرحوم آقای حسام، آقای مؤید و آقای غفورزاده و چند تن دیگر از عزیزان حسینی در استان‌های دیگر داشتیم، لطف و عنایت خداوند شامل حال استان فارس شد و بنده یک سال استان به استان و شهرستان به شهرستان حرکت کردم تا بتوانیم ۳۰ نفر شاعر عاشورایی را در شیراز جمع کنم.
وی افزود: با عنایت خاصه حضرت صدیقه طاهره سلام‌الله‌علیها و همکاری دوستان، شعرا را جمع کردیم و اولین شب شعر عاشورا با وجود انتقادها و اعتراض‌های فراوان افرادی که معتقد بودند شعر عاشورا ، شعر فرمایشی است برگزار شد، بسیاری از افراد معترض در آن زمان افرادی در حوزه هنری تهران بودند که در حال حاضر به عنوان شاعران عاشورایی مطرح هستند.
تلاش‌های فراوانی انجام‌شد تا به افراد بفهمانیم که شعر عاشورایی شعر است و جزئی نیست و در همان سال‌ها به لطف خداوند طرح شعر و قصه برای دانش‌آموزان را با همراهی آقای خسرو آقایاری راه‌اندازی کردیم و سالانه ۷۰۰ دانش‌آموز به مدت ۱۰ روز در رامسر جمع می‌شدند و آموزش‌های لازم در قالب کلاس‌های مختلف به دانش‌آموزان داده می‌شد و استعداد‌های درخشان ویژه هرسال به عصر شعر عاشورا تزریق می‌شدند.
این شاعر آئینی بیان کرد: در ابتدای امر، بنده به اتفاق آقای دکتر سنگری، مرحوم مردانی و آقای خسرو آقایاری به عنوان مدرس، داور و برگزار کننده این برنامه انجام وظیفه می‌کردیم.
اشعاری که دانش‌آموزان آماده می‌کردند یا تهاجم به نظام بود و یا بر اساس نهیلیسم و پوچ‌گرایی گفته شده بود که
از این ماجرا بسیار ناراحت بودم و با توسل به حضرت زهرا (سلام الله علیها) و عنایت ویژه ، سفارش و دلداری ایشان در خواب، فردای آن روز فراخوان مسابقه شعر عاشورایی را اعلام کردیم.
وی خاطرنشان کرد: همه دانش‌آموزان به جز یک نفر که ظاهراً منافقین در تلاش بودند که او را ببرند؛ شعر گفتند. وقتی دلیل را از آن یک نفر جویا شدم، اظهار کرد که نمی‌تواند و عذرخواهی کرد، بعد که حدیث معروف من علٌمنی حرفا فقد صیرنی عبدا را به او یادآور شدم و گفتم با وجود آموزش‌هایی که به او داده‌ام مکلف است که در مسابقه شرکت کند، باز هم با ناراحتی اظهار ناتوانی کرد به او سفارش کردم به حضرت زهرا(س) متوسل شود و خودم نیز به نیابت از او دو رکعت نماز هدیه به حضرت زهرا(س) خواندم و کمی بعد دیدم که دوان دوان به سمت ما می‌آید و فریاد می‌زند گفتم، پرسیدم چه گفتی؟ این بیت را خواند:
چشمی گشودیم و دیدیم خورشیدمان سر بریده است
دست پلیدی از این باغ یک دامن آلاله چیده است
آن دانش آموز ، فاطمه سالاروند بود که در حال حاضر از شاعران بسیار خوب کشورمان است.
ده بزرگی اظهار داشت: شب شعر برگزار شد و اشعار گردآوری شده در کتابی با عنوان اشعار عاشورایی با مقدمه آقای دکتر سنگری چاپ شد و در ادامه با همت آقای دکتر فخارزاده برنامه‌ای هم در دانشگاه برگزار شد. در کانون پرورش فکری هم همین حرکت انجام شد و کرمان پیش‌قراول شد و خیمه حضرت سکینه و حضرت رقیه(س) را در آنجا برپا کردیم.
با عنایت ویژه اهل بیت علیهم السلام و کرم این چهارده نور و انتخاب ویژه‌شان هر چند وقت یک‌بار جایی انتخاب می شد و این حرکت‌ها ادامه پیدا می‌کرد. به عنوان مثال برنامه ویژه امیرالمومنین و تجلی حضرت زهرا (سلام الله علیهما) در یزد کلید خورد و بعد به لامرد منتقل شد و ۵ سال با عنوان فدک الزهرا در آنجا برگزار شد و بعد با همت آقای پرندآور به جهرم منتقل شد.
پدر معنوی شعر آیینی فارس بیان کرد:
دو دهان داریم ما مانند نی
یک دهان پنهان در لب‌های وی
باید باور کنیم که، هیچ شاعری بدون اراده اهل بیت نمی‌تواند لب از لب بگشاید همانطور که برگزاری این برنامه‌ها نیز انتخابی بود و بدون اذن و دخالتشان به سرانجام نمی‌رسید.
وی ادامه داد: شیراز پیش قراول شعر عاشورایی است و در حال حاضر شاعران بسیار خوبی داریم. من به جرأت می‌توانم بگویم که می‌توانیم استان فارس را با شعر کشور قیاس کنیم اما شاعران ما در حال حاضر در قفس شعر می‌گویند؛ میدان برای پروبال زدن می‌خواهند و متولیان امر و دست‌اندرکاران باید این میدان را ایجاد کنند و دست شاعران را بازبگذارند، در قفس را باز کنند تا شاعران پرواز کنند و بتوانند به جایگاهی که استان فارس و شهر شیراز شایستگی آن را دارند برسند.
ده بزرگی متذکر شد: وجود شاعران جوانی مثل هادی فردوسی خانم حسینی، میلاد عرفان پور، خانم نجاتی و هاشم کرونی و دیگرانی که در این فضا فعالیت دارند، نعمت‌هایی هستند که اگر قدر آنها را ندانیم، ضرر کرده ایم.
شیراز پیش قراول شعر عاشورایی است و در حال حاضر شاعران بسیار خوبی در این عرصه داریم اما شاعران ما در حال حاضر در قفس شعر می‌گویند و میدان برای پروبال زدن می‌خواهند
وی در خصوص برنامه‌های محرم و کوتاهی‌هایی که به بهانه کرونا شاهد آن هستیم گفت: کرونا بخشی از بهانه‌هاست؛ اگر دلسوزی و برنامه‌ریزی بود با همین گوشی‌های همراه، امکان برگزاری برنامه‌های متعدد و بی‌شماری وجود دارد که هم مایه انگیزه بخشی به شاعران و هم رونق بیشتر محافل آیینی است.
سیده اعظم حسینی شاعر منظومه چندجلدی آئینه‌داران آفتاب، در خصوص نمود و تبلور جلوه های عرفانی عاشورا در شعر گفت: بنده معتقدم که نباید دنبال جنبه‌های عرفانی عاشورا باشیم برعکس عرفان‌پژوهان باید دنبال مولفه‌های عاشورا در عرفان باشند. هر جا مولفه‌های سیر عاشورا یعنی حرکت امام(ع) از مدینه تا کربلا را در عرفان ندیدیم، حتماً نقصی وجود دارد. همانطور که می‌دانید تعریف عرفان با نوعی انزوا همراه است حال آن که ما می‌بینیم عاشورا کاملا پویا، اثرگذار و وظیفه‌محور است.
این شاعر آئینی بیان کرد: در مورد بازتاب عرفان عاشورا در شعر می‌توان گفت؛ لایه‌های عرفان عاشورا و پیچ عرفان آنگونه که در دعای عرفه به طور واضح بیان شده است در اشعار اولین شاعرانی که به جریان عاشورا پرداخته‌اند مثل عطار، سنایی و مولانا و... فراتر از مقوله ظاهری، لایه‌های زیرین و پنهان واقعه عاشورا نیز در اشعارشان هویدا است و این نمادها به دوره‌های بعد از صفویه و اشعار شاعرانی مثل ولدی اصفهانی و دیگران نیز منتقل می شود؛ به گونه ای که کلمات نیز دربردارنده لایه‌های مختلف عرفان هستند و با زبانی خاص بیان می‌شوند.
وی اضافه کرد: جریان سقایت حضرت ابوالفضل، ریختن آب از مشک، ریختن آب تعلقات و مسائل این چنینی دربردارنده جنبه‌ها و برداشت‌های عرفانی هستند اما نکته بسیار مهم است این است که، زمانی که ما می‌خواهیم این مباحث را بیان کنیم باید یک چارچوب برای آن در نظر بگیریم و متوجه باشیم که تعبیر ما از عرفان، تعابیر شخصی و ذوق شخصی و تفسیر به رای نباشد چرا که این موارد خطرگاه‌هایی است که نیاز به رصد بزرگان و متخصصان عرفان دارد و نباید اجازه دهند که هر مطلبی به عنوان عرفان عاشورایی بیان شود و شاعران امام حسین(ع) را آنگونه که می‌خواهند برای مخاطب تعریف و تفسیر کنند.
این بانوی شاعر اظهار داشت: اگر بتوانیم با توجه به مستندات، سیر حرکت امام از مدینه تا کربلا را بررسی نماییم یک بسته تربیتی و عرفانی تمام و کامل در اختیارمان قرار می‌گیرد که می‌توانیم آن را برای تربیت کوچک‌ترین فرد تا مسن‌ترین عضو جامعه ارائه نماییم، بسته‌ای جامع که ما را از هر بسته تربیتی دیگری بی‌نیاز می‌کند.
وی گفت: تمام اتفاقاتی که در طول مسیر رخ داده است، پیوستن افراد به امام(ع) جدا شدن برخی از افراد و کسانی که رشته پیوندشان را تا لحظه آخر حفظ می کنند و حتی کسانی که سر گودال به امام(ع) می‌رسند همه دربردارنده درس‌ها و نکات تربیتی کاملی است که در شعر و مدح نمود کمتری داشته است.
حسینی در خصوص چرائی کمرنگ بودن ابعاد تربیتی واقعه در شعر، به محدود شدن اکثر شاعران به قالب‌های کلاسیک و کافی نبودن منابع و مستندات به خصوص در رابطه با اصحاب اشاره کرد و گفت: شرایط خاص افراد حاضر در واقعه و کسانی که حلت بفنائک بودند و در پاکی امام حل شده بودند و به تعبیر امام(ع)حضورشان متأثر از لقمه حلال بوده است همچنین جایگاه خاصی که این افراد داشتند و قداستی که برای شاعر ایجاد شده است و ناچار است محتاطانه و به گونه‌ای که اسائه ادب نشود، شعر بگوید نیز از جمله این عوامل است و محدودیتها است.
اگر بتوانیم با توجه به مستندات، سیر حرکت امام از مدینه تا کربلا را بررسی نماییم یک بسته تربیتی و عرفانی تمام و کامل در اختیارمان قرار می‌گیرد
وی در ادامه به حسرت‌زدگان و افرادی که نتوانستند به امام ملحق شوند اشاره کرد و گفت: با مشورتی که با آقای دکتر سنگری داشتم در منظومه چهارم آیینه‌داران آفتاب به این افراد خواهم پرداخت، افرادی که در حسرت جا ماندن از همراهی امام ماندند و توفیق همراهی با ایشان را نیافتند؛ حکایت‌هایی که تعداد کمی از منابع روایت کرده اند. افرادی مثل عبیدالله بن حر جوفی که به امام گفت من اسب و شمشیرم را تقدیم شما می‌کنم اما خودم نمی‌توانم شما را همراهی کنم یا دیگری که در حال چاه کندن بود و به امام گفت من به شما اعتقاد دارم، آب دهان‌تان را در این چاه بیندازید تا پر آب شود ولی ایشان را همراهی نکرد و من بارها این مورد را به دیگ‌های نذری خودمان تشبیه می‌کنم که گاهی ما برای حاجات دنیوی به سراغ ائمه رفته‌ایم.
حسینی در رابطه با جایگاه فعلی شاعران در ابلاغ رسالت و پیام رسانی جریان عاشورا گفت: اگر پرداختن به شعر عاشورایی را به عنوان یک رسالت در نظر بگیریم، تغییری که در وجود شاعر ایجاد می‌شود بیانگر انجام این رسالت است، یعنی حداقل یک نفر با تولد یک شعر متحول شده است و معرفت و تربیتی که به آن اشاره کردیم در وجود او نمودار گشته است اتفاقی که بنده و دیگر دوستان تجربه کرده‌ایم.
این شاعر آئینی خاطرنشان کرد: در عرفان با دو نماد عشق و عقل رو به رو هستیم و مصداق‌های این دو نماد، جناب زهیر بن قین به عنوان نماد عشق و حر بن یزید ریاحی به عنوان نماد عقل، هستند که هر دو بر سر بزنگاه عشق و عقل قرار گرفتند زهیر در یک تحول آنی به امام ملحق شد و جناب حر پس از تفکر، تصمیم‌گیری و ورود به راه‌هایی که نباید می‌رفت و پس از گذر زمان به امام پیوست.
وی اضافه کرد: سیر و سلوکی که از مدینه شروع شد و برای خود امام(ع)، حضرت زینب(س), حضرت ابوالفضل(ع) و دیگر همراهان نیز نوعی تکامل بوده است که در نهایت بروز تکامل‌شان در کربلا اتفاق می‌افتد ولی برای خیلی از یاران که در مسیر به امام می‌پیوندند حصول تکامل رخ داده است یعنی با تفکر و تصمیم انجام شده است.
حسینی خاطرنشان ساخت: نکته دیگری که در خصوص بعد تربیتی واقعه باید مطرح کنیم قضاوت‌هایی است که در مورد افراد صورت می‌گیرد حتی در جامعه ما نیز بسیاری از افراد را با توجه به نسبت‌هایشان با دیگران قضاوت میکنند؛ حال آنکه این اتفاق در واقعه عاشورا نیفتاده است و وابستگان بعضی از یاران امام در سپاه دشمن بودند ولی هیچگاه مورد سرزنش یا قضاوت قرار نگرفتند.
این بانوی شاعر گفت: این اتفاق در شعر نیز نمود دارد، مجموعه تمام نکات در قالب یک بسته تربیتی، زمینه بسیار مناسبی برای اشعار عاشورایی از زوایای مختلف است؛ زوایایی که کمتر به آن پرداخته شده است و رسالت شاعران در این زمینه بسیار مهم و سنگین است، رسالتی که تاکنون کمتر محقق شده است و امیدواریم شاعران ما با در نظر گرفتن ابعاد مختلف واقعه عاشورا علاوه‌بر زوایای واقعه در عرفان، درس های تربیتی واقعه را نیز در اشعارشان بگنجانند و از این طریق رسالت خود را به انجام برسانند.
در ادبیات پایداری و دفاع مقدس نیز رگه‌هایی از عاشورا وجود دارد که بیانگر رسالتی است که در بردارنده بخشی از بسته تربیتی مذکور است
وی اظهار داشت: در اشعار معاصر به خصوص شعر بعد از انقلاب و هر جایی که ادبیات پایداری و مقاومت و دفاع مقدس مطرح است؛ رگه هایی از عاشورا وجود دارد و بیانگر رسالتی است که در بر دارنده بخشی از بسته تربیتی مذکور است، هر چند که بیشتر به بیان جنبه های تربیت فردی پرداخته شده است و لازم است که تربیت اجتماعی نیز به عنوان یک محور در شعر ظهور و نمود داشته باشد.
هادی فردوسی شاعر جوان و خوش ذوق در عرصه شعر کودک و نوجوان کلامش را با بیت:
ما مفتخر به داشتن این سعادتیم
ما ملت امام حسین و شهادتیم
آغاز کرد و در خصوص جایگاه شعر کودک و میزان تاثیر پذیری شعر کودک از جریان عاشورا و رسالت شاعران کودک در این زمینه گفت: در همه ادوار ادبی شعر خاستگاه آیین‌ها و ارزش‌های دینی است، اما مخاطبان شعر بیشتر بزرگسالان بوده اند و کودکان و نوجوانان کمتر مورد توجه قرار گرفته اند.
وی با بیان اینکه اشعار شاعران بیشتر مطابق با خواسته‌ها و سلایق بزرگسالان سروده شده است و شعر کودک رشد چندانی نداشته است، ادامه داد: شعر کودک در کشور و به طور خاص در استان فارس کمتر مورد توجه بوده است و هم‌چنان نتوانسته است جایگاه خود را پیدا کند.
این شاعر جوان گفت: شعر آیینی و شعر عاشورایی به طور خاص، در بردارنده دو فاکتور بسیار مهم است که در اشعار محتشم کاشانی و مقبل اصفهانی نیز قابل برداشت است؛ یک مظلومیت امام حسین و دوم عظمت امام علیه السلام که اگر این دو فاکتور در شعری وجود داشته باشد این شعر رسالتش را به درستی انجام داده است اما متاسفانه اکثر اشعار عاشورایی کودک ما به صورت تک بعدی, فقط به مظلومیت امام پرداخته اند و اقتدار، عظمت، بزرگی، آزادگی و ارزشمندی حضرت سیدالشهدا لحاظ نشده است.
نپرداختن به عظمت امام یکی از بزرگترین ایرادات شعر کودک با مضمون عاشورا است
فردوسی تصریح کرد: در استان فارس تعداد انگشت شماری شاعر کودک داریم و شاعران عاشورایی به اندازه انگشتان یک دست هم نمی‌شوند: سمیه تورجی، معصومه مرادی، فاطمه قائدی، خانم فرزانه و چند تن دیگر از عزیزان از جمله شاعرانی هستند که نسبتا موفق هستند.
وی افزود: مهم‌ترین دلایل عدم رشد شعر کودک در استان فارس باندبازی‌ها و حسادت ها از طرف گروه های خاصی است که صورت می‌گیرد مثلاً بارها مشاهده شده است که در برگزاری کارگاه‌ها نیز شاعران خوب حضور ندارند، دلیل دیگر حسادت‌های موجود بین شاعران به خصوص شاعران کودک است، مسئله دیگر ورود افراد مختلف و ناخنک زدنشان به شعر کودک است و هر کسی برای آزمایش و امتحان قریحه خود ،گریزی هم به شعر کودک زده است.
فردوسی بیان کرد: دلیل دیگر ساده‌انگاری شعر کودک است؛ افراد فکر میکنند سرودن این شعر ساده و آسان است با اینکه دقیقاً قضیه برعکس است و سرودن شعر کودک کاری بسیار دشوار است حتی در چینش و گزینش کلمات هم محدودیت داریم و دقت زیادی را می‌طلبد به بیان دیگر سهل ممتنع به نظر می‌رسد ولی هر سهل ممتنعی شعر کودک نیست.
این شاعر آئینی خاطرنشان کرد: برای سرودن شعر کودک باید دنیای کودکی را درون خود تقویت کنیم، باید خودت را در جایگاه یک کودک ببینی تا بتوانی بر اساس ذوق و قریحه کودکانه شعری مناسب دنیای کودک و نوجوان خلق کنی.
وی در خصوص فعالیت های کانون پرورشی فکری کودکان و نوجوانان در زمینه شعر کودک گفت: با توجه به اینکه بنده کارشناس ادبی کانون هستم و در زمینه‌های مختلف کارهای خوبی انجام شده‌است اما متاسفانه در زمینه شعر کودک چندان موفق نبوده‌است مثلاً ما تا کنون کنگره استانی شعر کودک نداشته‌ایم، چند سال پیش اولین و آخرین عصرشعر عاشورایی کودک با عنوان کودکان تشنه برگزار شد و استاد ده بزرگی هم مهمان ویژه ما در این برنامه بودند و شاعران بزرگسال کودک‌سرا و کودکان شاعر نیز حضور چشمگیری داشتند.
برای سرودن شعر کودک باید دنیای کودکی را درون خود تقویت کنیم، باید خود را در جایگاه یک کودک ببینیم تا بتوان بر اساس ذوق و قریحه کودکانه شعری مناسب این دنیا خلق کرد
فردوسی اظهار داشت: شاید یکی از دلایل کم‌کاری ها در عرصه ادبیات کودک در کانون، زنانه بودن فضای کانون است؛ بنده با این که احترام زیادی برای جایگاه ارزشمند بانوان قائلم اما متاسفانه نقص هایی را دیده‌ام که متاثر از فضای زنانه است و حسادت‌های موجود باعث سنگ‌اندازی در پیشبرد برنامه‌ها شده است.
وی اضافه کرد: در حوزه نشر نیز محدودیتها و مشکلات فراوانی ایجاد شده‌است، به عنوان مثال بنده ۱۲ اثر در حوزه شعر کودک را با حمایت آستان قدس رضوی و فرهنگی هنری شهرداری مشهد چاپ کرده ام و در شیراز بسیاری از آثار یا از طرف شورای تالیف تایید نمی‌شوند یا اینکه برخی از افراد به طور کامل به خاطر حسادت ها طرد می‌شوند و یا به‌خاطر نگاه سلیقه‌ای به عنوان شاعر کودک شناخته نمی‌شوند.
این شاعر جوان بیان کرد: هر چند کانون در زمینه‌های مختلف کتاب‌های خوب و مناسبی برای نوجوانان تالیف کرده؛ اما در حوزه ادبیات رسالت خود را گم کرده است که امیدواریم هرچه سریعتر جایگاه خودش را پیدا کند هر چند ممکن است این نکته به ضرر بنده تمام شود؛ اما لازم است بگویم که عملکرد حوزه هنری در این زمینه بهتر از کانون بوده است.
فردوسی خاطرنشان ساخت: البته لازم به ذکر است که از زمان مدیریت آقای فاضل نظری و حضور خانم انسیه موسویان که از شاعران بسیار خوب کودک و نویسنده کتاب چگونه شعر بنویسیم و مدیر کل مرکز آفرینش‌های ادبی هستند و همچنین حضور استاد تولایی در کانون، شعر کودک در مسیر رشد تازه ای قرار گرفته است.
وی در خصوص انجمن های شعر کودک گفت: در حال حاضر یک انجمن شعر و یک انجمن داستان کودک به نام سروناز داریم که هر دو در این ایام به صورت مجازی برگزار می‌شود، فعالیت های مجازی هم از طرف کانون انجام شده است که نسبتاً موفق بوده است.
برگزاری شب‌شعر عاشورا به صورت مجازی
احد ده بزرگی در ادامه این میزگرد به احتمال برگزاری شب‌شعر‌عاشورا به صورت مجازی اشاره کرد و گفت: آثار بسیار خوبی به ما رسیده است و داوری هم پایان یافته و امیدواریم این شب شعر که یکی از بهترین ها و متفاوت‌ترین شب شعرهای کشور است امسال هم بتواند باتوجه به این شرایط کرونایی آنگونه که شایسته و بایسته است برگزار شود.
وی در خصوص تنوع قالب‌های شعری گفت: با توجه به اینکه اکثر اشعار عاشورایی به صورت کلاسیک و موزون ارائه می‌شود؛ اگر شاعران خوب ورود کنند بسیاری از نکات ظریف و گم‌گوشه‌های عاشورا را می‌توانند در قالب سپید و آزاد بیان کنند البته دشواری‌های خاص خود را نیز دارد و شاعران خوبی نیز در این شاخه مطرح هستند.
این شاعر آئینی در خصوص فعالیت‌های ادبی در آموزش و پرورش گفت: بدون تعارف و به دور از هر نوع سیاسی‌کاری عرض می‌کنم که در حال حاضر هیچ فعالیت خاصی در این زمینه وجود ندارد، با اینکه طرح مسابقات هشت‌گانه آموزش و پرورش از استان فارس ارائه شد و بنده با آقای لطف الهی بخش ادبیات را پیگیری می‌کردیم و طرح بسیار خوب پیش رفت اما متاسفانه در دوره آقای خاتمی بسیار محدود شد و از هر رشته یک نفر معرفی می‌شد که بعد از آن هم به طور کامل از بین رفت و در حال حاضر کانون شعر و ادبی باقی مانده که هیچ فعالیت خاصی ندارد.
زنان پس از واقعه عاشورا با زبان شعر، نقش خاصی در پیام‌رسانی واقعه ایفا کردند
سیده اعظم حسینی با اشاره به حضور زنان در واقعه عاشورا و اینکه بازماندگان واقعه غالباً زنان بودند گفت: زنان پس از واقعه عاشورا با زبان شعر، نقش خاصی در پیام‌رسانی واقعه ایفا کردند، به عنوان مثال اشعاری که از حضرت سکینه، حضرت رباب سلام‌الله‌علیهما و همچنین مرثیه‌هایی که از دیگر بانوان و دختران امام حسین(ع) و حضرت ام‌البنین که علاوه بر زبان شعر با زبان تصویر نیز نقل واقعه می‌کرد به ما رسیده است، نقش بسیار موثری در ابلاغ پیام عاشورا خصوصا در میان کودکان و نوجوانان و زنان ایفا نموده است.
وی در خصوص جایگاه زنان و شعر زنانگی در ادبیات عاشورا گفت: دستیابی به بلندای افق امام معصوم، انسان کامل است یا حضرت ابوالفضل و سایر شهدای واقعه کاری بسیار سخت است همانگونه که جداسازی مولفه های زنانه در شعر عاشورا نیز دشوار است و در موارد بسیاری اشعاری سرشار از عواطف مادرانه می‌بینیم که شاعرش است یا برعکس اشعاری را می‌بینیم که سرشار از نگاه‌ها و کلمات مردانه است و سراینده اش یک زن است.
حسینی ادامه داد: دلیل دشواری جداسازی مولفه‌ها نیز درهم تنیدگی وقایع عاشورا است چرا که ظرافت بعضی از اتفاقات آنقدر بالا است که برای هر سراینده ای، ظرفیت و فضا و فرصت ایجاد می کند و قدرت پرداخت و ورود به آن عرصه را ممکن می‌سازد.
این بانوی شاعر با بیان اینکه بسیاری از موارد زنانگی در شعر نمود دارد و عواطف و احساسات مادرانه از طرف زنان بیان واقعه را متفاوت می‌کند اما این مختص زنان نیست و نمی‌توانیم بگوییم شعر زنانه به طور خاص حول این محور می‌چرخد، افزود: مطالعه روش و منش زنان صدر اسلام زنان حاضر در واقعه عاشورا و پرداختن به زندگی این بزرگواران در شعر نیز از جمله نکات مهم و قابل پرداخت است که امیدواریم در انجمن های ادبی و سپرده های شاعران این امر نیز به درستی پیش برود.
پدر معنوی شعر عاشورایی فارس در ادامه صحبت های حسینی گفت: ما در شعر، جیره‌خوار سفره حضرت سکینه و حضرت ام البنین(س) هستیم.
یکی از نقاطی که در شعر عاشورا فراموش کرده‌ایم عشق است، حال آنکه حضرت امام حسین(ع) غزلی عاشقانه و ناب برای حضرت رباب سروده‌اند شاید دلیل این فراموشی بالا بودن تقدسی است که از واقعه عاشورا در ذهن شاعران وجود دارد
وی افزود: حضرت سکینه فاطمه صغری و حمیده خاتون دختر مسلم(س) از جمله شاعران و حضرت ام البنین و ام کلثوم نیز مرثیه خوان بودند و اکثر زنان حاضر در واقعه عاشورا یا راوی حدیث بودند یا خطبه خوان یا شاعر و مرثیه‌سرا که این امر جای بسی تٱمل دارد.
ده بزرگی بر اهمیت جایگاه عشق در شعر عاشورا تاکید کرد و گفت: یکی از نقاطی که ما در شعر عاشورا فراموش کرده‌ایم عشق است، حال آنکه حضرت امام حسین(ع) غزلی عاشقانه و ناب برای حضرت رباب سروده‌اند یا در زندگی امیرالمومنین(ع) گفتگوی عاشقانه بسیار رایج بوده است، شاید دلیل این فراموشی بالا بودن تقدس و حرمت حریمی که از واقعه عاشورا در ذهن شاعران وجود دارد باشد چرا که اکثر شاعران به خود اجازه نمی‌دهند که از این زاویه به بازگویی واقعه بپردازند و بیشتر مظلومیت و عظمت در محدوده خاص را مد نظر دارند.
وی با اشاره به اینکه ولایت‌پذیری و منقبت از دیگر موضوعاتی است که در کربلا جایگاه ویژه ای داشته است، نکته‌ای که همه ما در قبال آن مسئول هستیم و در هر زمینه‌ای که فعالیت داریم باید به آن بپردازیم، گفت: با توجه به عنوان میزگرد لازم است بگویم که بسیاری از ما به شناخت و معرفت کافی از امام و واقعه عاشورا و قدسی بودن جایگاه این حضرات نرسیده‌ایم و عدم مطالعه در زمینه های مختلف خصوصاً زندگی اهل بیت(ع) و وقایع موجود، مانع رسیدن به این معرفت و شناخت است.
این شاعر آئینی تصزیح کرد: عدم مطالعه باعث شده است که ما شخصیت ها وگم‌گوشه‌های عاشورا را نشناسیم و کمتر به معرفی شخصیت اصحاب و همراهان امام در شعر پرداخته ایم همچنین گردآوری منظومه‌ها و ورود به حوزه مدح و منقبت اهل بیت علیهم السلام حرکت مثبت دیگری است که از طرف برخی از شاعران از جمله سیده اعظم حسینی شروع شده است.
ده بزرگی اظهار داشت: بنده در جایگاه نوکری و بر اساس تجربه عرض می‌کنم که توجه و تقویت دو بال مطالعه و تهذیب، نقش بسیار مهمی در ترویج و پیشبرد فرهنگ عاشورایی دارد و اگر از هر کدام از این دو بال غافل شویم و در سایه صداقت به امام خدمت نکنیم، جایگاه خاصی به دست نمی‌آوریم اما برعکس، اگر معرفت و خلوت داشته باشیم جاودان می‌شویم و شعر و کلام ما نیز اثرگذار و مفید و منشا تربیت می‌شود و آن موقع است که می‌توانیم بگوییم رسالتمان را به خوبی انجام داده ایم.
هادی فردوسی در خصوص رسالت تربیتی شعر کودک گفت: اگر به شاعران میدان داده شود قطعاً می‌توانند نقش موثری در این زمینه ایفا کنند. در زمینه شعر کودک نیز با توجه به حضور کودکان در واقعه و نمود این حضور در شعر و به تصویر کشیدن ارتباطی که بین افراد خصوصا خانواده امام علیه السلام وجود دارد، زمینه این اثرگذاری بسیار قوی است و در شعر نیز جایگاه ویژه ای دارد.
وی اضافه کرد: در استان فارس میدان و فعالیت شاعران محدود است و نهادهای زمینه ساز مثل صدا و سیما یا ارشاد نیز فعالیت خاصی در این زمینه نداشته‌اند، به عنوان مثال صدا و سیمای ما کلیپ یا نماهنگ خاصی متناسب با فضای کودک و نوجوان از اشعار شاعران نساخته است با اینکه گاهی اوقات می‌بینیم در برخی از استان ها مثل استان کرمان کارهای خوبی از آثار شاعران استان فارس تولید و ارائه شده است.
فردوسی با بیان اینکه در میان آثار عاشورایی کودک و نوجوان، منظومه ظهر روز دهم اثر استاد قیصر امین‌پور یکی از ماندگارترین منظومه های شعر کودک است که به زیبایی واقعه عاشورا را به تصویر کشیده است، خاطرنشان کرد: بالا بردن میزان مطالعه تقویت صداقت و ارادت و حرکت در مسیر سید شهدا از طرف شاعران و توسعه میدان فعالیت از طرف مجموعه‌های متولی و مسئول می‌تواند منشاء رشد و پیشرفت شعر کودک در استان باشد.
وی بیان کرد: نکته دیگر اینکه جای خالی فعالیت‌ها و تولیدات صدا و سیمای فارس در شبکه پویا که اکثر کودکان و نوجوانان ما مخاطب این شبکه هستند بسیار پررنگ است؛ اعتقاد واقعی و صداقت اگر در شعری وجود داشته باشد موثر خواهد بو، اینکه خیلی از افراد بدون مطالعه و اعتقاد و باور قلبی فقط برای اینکه از قافله عقب نمانند ببه شعر عاشورایی می پردازند اتفاق خوشایندی نیست و نتیجه مثبت و موثر نیز ندارد فرقی نمی کند شعر کودک باشد یا بزرگسال چراکه ابعاد تربیت بسیار گسترده است و رسالت شاعران نیز به تناسب این گستردگی بسیار سنگین و با اهمیت است.
وی گفت: در شعر کودک مدل‌های مختلفی مثل اشعار کودک‌پسند، اشعار کودک فهم، اشعار کودکانه نما و نظم های کودکانه داریم که با اینکه مهم هستند اما گویای رسالت شعر ناب کودک و نوجوان به معنای واقعی کلمه نیستند.
این شاعر آئینی اظهار داشت: رسالت شعر ناب کودک و نوجوان در بردارنده چهار عنصر اساسی‌است که عبارتند از: جوهره ادبیت، انسجام، مخاطب گرایی قوی و مثبت‌گرایی و به همراه داشتن امید و با وجود این چهار عنصر شعر کودک رسالت اصلی‌اش را به درستی انجام داده‌است.
وی تصریح کرد: دوری از سیاست‌زدگی، عمل‌گرا بودن و توجه به خواسته ها و مطالبات شاعران و کودکان و نوجوانان به عنوان مخاطب شعر از مهم ترین اتفاقاتی است که باید با تعامل و همگرایی مسئولان به سرانجام برسد؛ مشکل اساسی در سازمانها و نهادهای فرهنگی این است که عموما اسم فرهنگ را یدک می‌کشند و عملکردشان فرهنگی نیست، اگر چنین بود قطعاً بسیاری از مشکلات حل شده بود و جایگاه شعر و ادبیات کودک استان فارس بسیار بالاتر از وضع موجود بود.
دوری از سیاست‌زدگی، عمل‌گرا بودن و توجه به خواسته ها و مطالبات شاعران و کودکان و نوجوانان به عنوان مخاطب شعر از مهم ترین اتفاقاتی است که باید با تعامل و همگرایی مسئولان به سرانجام برسد
فردوسی در بخش پایانی این میزگرد در خصوص مطالبات جامعه ادبی اظهار داشت: با توجه به اینکه در شرایطی قرار داریم که راه خوب و بد و حق و باطل قابل تشخیص است و مسئولان ما نیز توانایی تشخیص مسیر صحیح و امکان دستیابی به آگاهی را دارند؛ یادآور می‌شوم که دست از غفلت و شعار و سیاست زدگی بردارند وارد میدان عمل شوند با جان و دل به مردم خدمت کنند.
کربلا با حرکت انتقال پیام ماندگار شد
ده بزرگی نیز با اشاره به اهداف قیام امام حسین علیه السلام گفت: امام حسین برای توحید و احیای امر به معروف و نهی از منکر قیام کرد,ادب، کمال، معرفت، فقه و اصول از جمله مواردی است که در لحظه لحظه عاشورا وجود دارد.
وی تصریح کرد: حفظ پایه‌های دین و پررنگ کردن ارزش‌ها از خواسته‌های مهم امام(ع) بود؛ اتفاقی که الان در دستگاه‌های فرهنگی ما جایگاهی ندارد، اگر مسئولان حقیقتاً دلسوز فرهنگ هستند و حسینی عمل میکنند فضا و میدان فعالیت شاعران و چتر حمایت‌شان از آثار شاعران و نویسندگان را گسترده‌تر کنند و در قالب نذر فرهنگی آثار ارزشمندی که آماده چاپ است را با اسم و عنوان خود و به عنوان یک ذخیره معنوی چاپ کنند تا حسینی بودنشان اثبات و جاودانه شود و پیام‌های منتقل شده از طرف شاعران و نویسندگان نیز زودتر به مخاطب برسد تا بهره‌برداری فرهنگی موثر نیز به وقوع بپیوندد.
ده بزرگی تکرار خواسته‌ها را بهترین راه مطالبه‌گری دانست و گفت: انسان در هر مسیری اگر اندیشه و خواسته‌اش را تکرار کند و با تلاش پیگیر امور باشد این خواسته ها به نتیجه می‌رسد و رسالت رسانه‌ها رساندن پیام اقشار مختلف است که ضمن تشکر از خبرگزاری وزین و دغدغه مند فارس، امیدواریم مسئولین شرایط و خواسته‌های شاعران که نه از سر نیاز مادی، بلکه با نگاه فرهنگ‌سازی بیان می‌شود را مورد توجه ویژه قرار دهند.
وی افزود: کربلا با حرکت انتقال پیام ماندگار شد و ما نیز با تکرار خواسته‌ها و شکستن سکوت و بی‌تفاوتی نقش مکمل در این پیام‌رسانی داریم که امیدوارم به درستی انجام شود؛ یکسان شدن قول و عمل خصوصاً در میان جوانانٍ اهالی فرهنگ و هنر، از دیگر راه‌های رسیدن به وضعیت مطلوب است.
این شاعر آئینی بیان کرد: شهر شیراز با توجه به حضور سه امامزاده جلیل القدر، جایگاه ویژه ای دارد و طبعا عنایت و توجه ویژه تری را نیز در عرصه فرهنگ و فضاسازی فرهنگی و تقویت زیرساخت‌ها و حمایت از نیروهای فعال در عرصه‌های فرهنگی، می‌طلبد؛ شهادت حضرت علی بن حمزه بزرگترین گواه عنایت ویژه حضرت سیدالشهدا علیه السلام به این شهر است و امیدوارم که قدردان نعمت جایگاه سومین حرم اهل بیت بودن باشیم.
حسینی در پایان این میزگرد با اشاره به اینکه اگر مسئولی مسئولیتی را می‌پذیرد حتماً با علم و گاهی تمام بوده گفت: با این دیدگاه معمولاً مطالبه ای ندارم و اگر مسئولی وظیفه‌اش را به طور کامل نداند باید خودش به سراغ مردم برود و در راستای مطالبات و خواسته هایشان برنامه ریزی و حرکت نماید، اما از آنجایی که با عرفان شروع کردیم و نقطه ثقل عرفان، انسان کامل است لازم است عرض کنم که در چرخش سالانه قیام عاشورا حضرت انسان کامل(عج) ریزش ها و رویش هایی را مدیریت میکنند که افراد مسیر رشد را با توجه به شناختی که دارند پیگیری یا رها میکنند و در مسیر تکامل قرار می‌گیرند و خوشا به حال کسانی که در سیر تکاملی عاشورا اگر به مقام حر بودن نرسیدند از حرکت باز نایستادند و از مدار خارج نشدند.